انگلستان
و كودتاي سوم اسفند 1299
افتخار بلارشك
يكي از وقايع مهم تاريخ معاصر
ايران وقوع كودتاي سوم اسفند 1299 است كه دولت انگلستان به
دلايلي چند از قبيل عدم تصويب قرارداد 1919 توسط مجلس
،
جلوگيري از نفوذ روسيه كمونيستي در ايران و حفظ منافع خود
در هندوستان نقش اصلي را در كودتا ايفا مي‌كرد. دولت
انگلستان از اين راه سعي بر اجراي مفاد قرارداد توسط عناصر
دست‌نشانده خود در ايران داشت و بدين منظور ابتدا
سيدضياءالدين طباطبايي را كه روزنامه‌نگار بود به عنوان
مهره اصلي برگزيد و مقدمات كودتا را با مشورت و مذاكره با
وي فراهم نمود و سپس رضا ميرپنج را به عنوان فرمانده
قزاقها و فرد نظامي كودتا انتخاب نمود. سرانجام در سحرگاه
سوم اسفند 1299 قزاقها به فرماندهي رضاخان ميرپنج وارد
تهران شدند و با مختصر زدوخوردي با ژاندارمري، تهران را
براساس تبانيهاي قبلي تصرف كردند. سپس كودتاچيان تصميمات
بعدي خود را مثل انتشار اعلاميه‌هايي با مضمون اعلام حكومت
نظامي، دستگيري افراد موردنظر، لغو ظاهري قرارداد 1919
و.... به منصه ظهور رساندند.
اسناد گزينش شده حاكي از
شمه‌اي از وقايع در مورد فرمان انتصاب سيدضياءالدين
طباطبايي به رياست وزرايي، درخواست لغو ظاهري قرارداد
1919، معرفي اعضاي كابينه خود و انتصاب كلنل كاظم خان سياح
به حكومت نظامي تهران، اعلاميه معروف « حكم مي‌كنم» صادره
از سوي رضاخان رئيس ديويزيون قزاق، ممنوعيت فعاليت كلوپها
و تئاترها، مقاله‌هايي از روزنامه‌هاي خارجي درباره دخالت
داشتن انگلستان در كودتا و تصويبنامه به استخدام مستشاران
خارجي مي‌باشد.
|
 |
 |
|
19-181-
288م
فرمان
احمدشاه : انتصاب سيدضياءالدين طباطبايي به
رئيس‌الوزرايي |
1250ق
تلگراف
سيدضياءالدين طباطبايي به ناصرالملك مبني بر
درخواست لغو قرارداد 1919 با توجه به حفظ مناسبات
دوستانه ايران و انگليس در تمام زمينه‌ها |
|
 |
 |
|
54869 ن
بخشنامه‌اي
صادره از سوي سيدضياءالدين طباطبايي دائر بر معرفي
اعضاي كابينه خود
|
20-181-
288م
حكم انتصاب
كلنل كاظم خان سياح به سمت حكومت نظامي تهران
صادره از سوي سيدضياءالدين طباطبايي وزير داخله |
|
 |
 |
|
3-2-139ك
اعلاميه 9
ماده‌اي « حكم مي‌كنم» صادره از سوي رضاخان رئيس
ديويزيون قزاقر |
5-2-139ك
اطلاعيه
ايالت و بلديه تهران مبني بر ممنوعيت فعاليت
كلوپها و تئاترها مخصوصاً كلوپ تهران |
|
 |
 |
|
34-32-1-139ك
ترجمه مقاله‌اي از
روزنامه شرق نزديك درباره اقدامات
سيدضياءالدين طباطبايي در مسائل داخلي و خارجي
ايران و دعوت از مستشاران انگليسي جهت كار در
ايران عليرغم لغو قرارداد 1919 و اظهار اميدواري
به مساعدت انگليس در دفع قواي بلشويك شمال ايران |
|
|
 |
 |
|
|
8 و
7-1-139ك
ترجمه
خبري از روزنامه هومانيه (پاريس) درباره
نظارت انگلستان بر قواي قزاق به منظور جلوگيري از
انعقاد عقدنامه بين ايران و روسيه |
|
 |
 |
|
|
49ن
تصويبنامه
هيئت وزرا مبني بر استخدام مستشاراني از انگليس،
فرانسه، امريكا و سوئد |
|
 |
 |
|
36 و
35-1-139ك
ترجمه خبري
از روزنامه وسر (آلماني) درباره دخالت انگلستان در
ايران از
طريق پرداخت رشوه به بريگاد قزاق به منظور مضمحل
نمودن حكومت
بلشويكي
در ايران و جلوگيري از نفوذ روسيه در هند
|
|
