ستارخان

محمود ميرزاحسيني

ستارخان فرزند حاج حسن قراجه داغي پس از مجاهدتهاي بسيار در راه كشور كه منجر به اعاده مشروطه توسط محمدعلي شاه گرديد، از طرف مجلس ملقب به سردارملي گرديد و در اوايل فروردين 1289 به اتفاق باقرخان و مجاهدين با تجليل مردم از تبريز وارد تهران شد. به دنبال قتل آيت‌الله سيد عبدالله بهبهاني، ميرزاعلي‌محمد خان تربيت و سيدعبدالرزاق خان رئيس دارالصنايع، مجلس شوراي ملي قانون خلع سلاح را تصويب كرد و دولت بر آن شد تا به صورتي مسالمت‌آميز قانون مذكور را اجرا نمايد و بر اين اساس ملاقاتهايي بين مجاهدين و نمايندگان دولت و مجلس، هم در محل استقرار مجاهدين در پارك اتابك (محل فعلي سفارت روسيه) و هم در مجلس صورت گرفت اما اين مذاكرات بي نتيجه ماند و درگيري بين آنان و قواي دولتي كه پارك را در محاصره داشتند آغاز شد كه نهايتاً با زخمي شدن ستارخان و كشته شدن تعدادي از طرفين درگير، خلع سلاح انجام شد. 13 فقره سند ضميه اين متن، همچنين بيانگر عزم راسخ ستارخان در دفاع از مشروطه، مجلس و آزادي بيان بوده و به احتمال بروز اغتشاش در غرب كشور و آذربايجان در صورت بي توجهي به آراء ايشان، پرداخت مقرري به خانواده وي كه در عسرت مي‌زيسته‌اند، و پناهندگي او در شهبندري عثماني اشاره شده است.

اين مجاهد نستوه در 25 آذر 1293 در تهران به سراي باقي شتافت و در باغ طوطي واقع در جوار بقعه حضرت عبدالعظيم (ع) مدفون گرديد.

17042

تلگراف ستارخان و باقرخان (از تبريز) به انجمن ايالتي خراسان مبني بر پناهنده شدن بالاجبار در شهبندري عثماني از شدت تجاوزات استيلاجويانه مهمانان جديد [قواي روسيه]

45 و 17044

نامه جوابيه جواد سعدالدوله كفيل رياست وزرا به انجمن ايالتي خراسان مبني بر تحصن ستارخان و باقرخان در شهبندري عثماني در اعتراض به تصميم توقيف اموال‌شان به بهانه خسارات وارده به راه تبريز در جريان درگيري مشروطه‌خواهان با مستبدين، و قول خروج قواي روس از تبريز در آينده نزديك

46 و 5145ق

نامه ستارخان و باقرخان به نايب‌السلطنه دائر بر لزوم تبعيد عناصر مخل در مشروطه

5132ق

نامه ستارخان به عضدالملك نايب‌السلطنه مبني بر اعلام پايداري در حراست از مشروطه و برحذر داشتن اشخاص مغرض از مداخله در امور مجلس

23 و 5122ق

اعتراض ستارخان، باقرخان، و... به عليرضا عضدالملك نايب‌السلطنه به جهت مسامحه دولت در حل مشكلات و برخورد با ناقضين امنيت و دستگيري قاتلين حجت‌الاسلام بهبهاني علي رغم قول اقدام پس از افتتاح مجلس و تشكيل كابينه

31 تا 20228

متن تلگراف حضوري تهران به تبريز مبني بر شرح نحوه درگيري قواي دولتي با مجاهدين متحصن در پارك اتابك جهت خلع سلاح آنان، مجروح شدن ستارخان و انجام خلع سلاح

27 و 5526ق

گزارشي مبني بر شايعه بروز اغتشاش در آذربايجان در صورت عدم توجه دولت به آراء ستارخان؛ نياز كشور به نايب‌السلطنه‌اي كاردان و هوادار مشروطه جهت اداره كشور به واسطه ناتواني مجاهدين در اين زمينه

40-1429 /

نامه وزارت ماليه به رياست وزرا: عدم وجود محلي در وزارت مذكور جهت پرداخت شهريه سال قبل مرحوم ستارخان

152-1097

نامه رياست وزرا به ميرزامحسن و اعلام ناممكن بودن پرداخت شهريه ورثه مرحوم ستارخان به يدالله خان فرزند ايشان

21-17-144م

درخواست حاج عظيم، برادر ستارخان از مجلس جهت تأمين مخارج خود و ساير بازماندگاني از خانواده‌ي آن مرحوم كه تكفل آنان را عهده‌دار است، با توجه به مخالفت دولت با واگذاري يكي از دهات شجاع‌الدوله به آن در ازاي خسارات مالي و جاني وارده بر آنها توسط نامبرده در جريان نهضت مشروطه

20-17-144م

پاسخ رياست وزرا به وزارت ماليه: تسريع در تهيه لايحه برقراري ماهانه 60 تومان مقرري براي عظيم خان برادر ستارخان جهت ارائه به مجلس به پاس فداكاريهايش در جريان نهضت مشروطه، و كافي نبودن سوابق دولتي وي به منظور برقراري حقوق بازنشستگي

81 و 80-33-144م

نامه‌اي به مجلس شوراي ملي متضمن فداكاريهاي افراد مبارزي چون ستارخان و باقرخان جهت برقراري عدالت، مشروطيت، آزادي افكار و حفظ مجلس شوراي ملي، ضمن بيان خدمات خويش، درخواست برقراري مقرري در حد شهريه ستارخان و باقرخان و يا پرداخت خسارات وارده به خود

21-33-144م

درخواست از مجلس شوراي ملي به منظور موظف نمودن وزارت ماليه به پرداخت ده ماه شهريه‌ي معوقه‌ي ماهانه پانصد تومان پنجاه نفر بازماندگان ستارخان و عدم وقفه در اعاده مقرري ماههاي بعدي