ثريا

نوع و روش : سياسي ـ اقتصادي ـ ادبي ـ خبري
مدير : فرج‏الله الحسيني كاشاني
سردبير : “ “ “
تاريخ انتشار: 1321ق / 1327ق
محل انتشار : تهران / كاشان
فاصله انتشار: هفتگي
 

 
ثريا در مصر

روزنامه ثريا ابتدا در قاهره مصر به مديري “ميرزا علي‏محمدخان كاشاني“ به زبان فارسي تاسيس و هفته‏اي يك بار، روزهاي شنبه طبع و يكشنبه توزيع مي‏شد. اولين شمارة آن روز شنبه 14 / جمادي‏الثاني / 1316هـ .ق مطابق با 29 / اكتبر/ 1898م انتشار يافت. نام روزنامه به خط نستعليق درشت و روزنامه در عنوان هر شماره بدين مضمون معرفي گرديد:
“ ثريا روزنامه‏ايست كه از هرگونه وقايع پوليتيكي و سياسي و علوم و فنون و صنايع و ادبيات و تجارت و غيره بحث مي‏كند و نيز مقالاتي كه نافع به حال دولت و ملت باشد به كمال ممنونيت طبع و نشر مي‏نمايد.“
محل ادارة ثريا در مصر خيابان “عابدين“ و عنوان مراسلات ميرزا علي‏محمد خان كاشاني صاحب امتياز و نگارنده روزنامه ثريا است. قيمت آبونه ساليانه آن در ممالك محروسة ايران 36 قران بود كه در 2 قسط گرفته مي‏شد.
در سال اول ثريا، معمولاً هر شماره آن در 16 صفحه با چاپ سربي طبع گرديده و با انتشار شماره 50 به تاريخ 8 / جمادي‏الثاني / 1317هـ .ق سال اول خاتمه پيدا كرده و سال دوم آن با اينكه بايد از شمارة 51 شروع مي‏شد، به خاطر اينكه با مولود مسعود مطابقت كند آن را به نفع مشتركين جزو سال اول محسوب مي‏كنند.
شمارة اول سال دوم به تاريخ 16/ جمادي‏الثاني/ 1317 هـ.ق در 20 صفحه طبع و توزيع شد. در مقالة افتتاحي سال دوم، به شرح جشن قنسولگري ايران كه در روز تولد مظفرالدين شاه گرفته تحت عنوان “مولود مسعود“ پرداخته است.
به طوركلي مندرجات روزنامه ثريا عبارت است از: اخبار و حوادث ايران و مصر و در بعضي از شماره‏ها اخبار عمومي جهان. اخبار راجع به ايران به وسيله وكلاي روزنامه كه در شهرهاي داخلي ايران بودند، تهيه مي‏شد و غالباً اين اخبار مفصل بوده. مقالات و نامه‏هاي شكوائيه نيز قسمتي از مندرجات روزنامه را تشكيل مي‏دادند.
ثريا با چاپ سربي طبع مي‏شده ولي در هيچ يك از شماره‏ها نام مطبعه چاپ نگرديده و در انتهاي صفحة آخر اين عبارت درج است: “ در مصر در مطبعة ... چاپ شد. “ از شمارة 27 سال دوم امور روزنامه ثريا به عهدة آقاسيد فرج‏الله تاجر كاشاني مقيم مصر واگذار شد و همين شخص به عنوان صاحب امتياز و نگارنده، به جاي علي‏محمد كاشاني در عنوان روزنامه معرفي گرديد.
پس از آن علي‏محمد كاشاني اقدام به تاسيس روزنامه “پرورش‌“ كرد. به همين دليل بين اين دو روزنامه مناقشات قلمي زيادي رد و بدل شد و هر يك در روزنامة خود به ديگري تاخت.
روزنامه ثريا تا مادامي كه امور آن به عهدة ميرزاعلي‏محمد كاشاني بود. يكي از روزنامه‏هاي مفيد و بسيار خوب زبان فارسي بوده است ولي پس از آن به كلي از رونق افتاد، تا اينكه در سال 1318 در مصر توقيف گرديد و ديگر منتشر نشد و مدير آن سيد فرج‏الله كاشاني به تهران عزيمت نمود.

ثريا در تهران

پس از توقف در تهران، سيد فرج‏الله روزنامه ثريا در اين شهر به سال 1321هـ .ق به همان سبك و سياق سابق منتشر نمود و شمارة 21 ششمين سال آن (سال 1321 ق. مطابق با ششمين سال تاسيس روزنامه است) در تاريخ 22/ رجب 1321هـ .ق. منتشر شد. گويا تا انقلاب مشروطيت ثريا كم و بيش در تهران و پس از آن در كاشان منتشر مي‏شده.

ثريا در كاشان

روزنامه ثريا به مديري و دبيري فرج‏الله الحسيني در شهر كاشان تاسيس و شمارة اول آن در چهار صفحه به قطع روزنامه حبل‏المتين با چاپ سنگي (مطبعه ثريا) منتشر و در تاريخ 25/ ذي‏القعده/ 1327هـ . ق مطابق با 25/آذر/ ماه جلالي سال تخاقوي ئيل منتشر شده است. انتشار اين شماره مطابق با دوازدهمين سال تاسيس ثريا بود و در عنوان هر شماره اين سال، سال دوازدهم و در زير عنوان روزنامه كه به خط نستعليق درشت نوشته شده سال 1316 درج گرديده است.
ساير خصوصيات روزنامه بدين شرح است: عنوان مراسلات، كاشان ادارة ثريا
قيمت آبونه‏ جات سالانه: كاشان يك تومان، ساير ولايات 12 قران، تك نمره صد دينار قيمت اعلانات سطري 5 شاهي.
پس از انتشار چند شماره مختصر تغييراتي در ثريا پديد آمد. بدين ترتيب كه فرج‏الله الحسيني مدير مسئول و فخرالواعظين دبير روزنامه گرديد. ثريا از لحاط سبك مندرجات و مطالب، مانند همان زمانيست كه در مصر و تهران منتشر مي‏شد، جز آنكه در ثرياي كاشان بيشتر اخبار كاشان و اخبار انجمن ولايتي اين شهر آمده است.
در شمارة اول پس از مقالة افتتاحي، مقاله‏اي تحت عنوان (ليس للانسان الا ما سعي) و همچنين اخبار شهري كاشان و گفتگوهاي انجمن بلدي كاشان و واقعة نايب حسين و مطالب ديگر درج گرديده است. هر شماره روزنامه 40 صفحه و هر صفحه آن مشتمل بر دو ستون است. از اين روزنامه فعلاً تا شماره 11 سال دوازدهم يعني سال 1328ه .ق در دست است. اما مشخص نيست كه تا چه مدت انتشار ثريا ادامه پيدا كرده و از مدير آن سيد فرج‏الله اسمي در حوادث مشروطيت ايران برده نشده.
 


موجودي : (1328-1327، 1323-1321، 1318-1316هـ . ق)









 












 
www.iichs.org