ArticlesStatesmenWoman e-zineًRestorationAYAM contemporary Historical ReviewO.HistoryPublicationsViewpoints and untold eventsForeign Policy Studieswith caravan of history(photo)conferenceswith caravan of history(doc)
» مقالات » زنجان عصر قاجار ؛ (پژوهشي در اسناد ميرزا ابوالمکارم موسوي‏ زنجاني)

کلمات کليدی :
 همه کلمات
تک تک کلمات

 نشریه الکترونیکی بهارستان

121

 

التحولات السیاسیه فی ایران - الدین و الحداثه و دورهما فی تشکیل الهویه الوطنیه

التحولات السیاسیه فی ایران

الدین و الحداثه و دورهما فی تشکیل الهویه الوطنیه

 

اخبارNEWS

 اسفند 1391- به منظور ارتقاي کادر پژوهشي موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران، گارگاه آموزشي پژوهشي تاريخ اجتماعي و اقتصادي ايران در دوران قاجاريه و پهلوي طي 23 جلسه و به مدت 46 ساعت...   » ادامه خبر
 

---------- N E W S ---------- N E W S ---------- N E W S ---------- N E W S ---------- N E W S ---------- N E W S ---------- N E W S ---------- N E W S ---------- N E W S ---------- N E W S ---------- N E W S ---------- N E W S ----------

 

مهر 1391- مدیر روابط عمومی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، از انتشار 8 عنوان کتاب از سوی این موسسه خبر داد و اظهار کرد: «تحلیل بر مواضع سیاسی ...  » ادامه خبر

 

 

جوان و تاریخ

 

 

همایش بین المللی کالبد شکافی سیاست بریتانیا در ایران

 

تاریخ و جلوه های عزاداری امام حسین(ع)در ایران با تکیه بر دوران صفویه

 

 

چند قطره خون برای آزادی

 

 

زندگی سیاسی و اجتماعی آیت الله العظمی حاج سید محمد تقی خوانساری

 

فصلنامه تاریخ معاصر ایران

شماره 59

 

 

 

کتابفروشی سرای تاریخ

 

Adobe Reader V 8.0

20.8 MB

 

زنجان عصر قاجار ؛ (پژوهشي در اسناد ميرزا ابوالمکارم موسوي‏ زنجاني) 

  

در اين سالها چه بسيار کساني که از محضر وي کسب فيض کردند و چه گره‏هاي لاينحل که به قلم و نيروي درايت وي گشوده گشت تا آنکه حوادث انقلاب مشروطيت پيش آمد و در آن قضايا و اصلاح امور عامه و تسکين فتنه‏ها دخالتهاي نيکو فرمود. حاج ميرزا ابوالمکارم يکي از ارکان مشروطه‏خواهي در زنجان بود و دراين زمينه کوششها و مجاهدتهاي بسياري نموده است. از ميان اسناد وي مي‏توان به راحتي به تأثير و نفوذ کلام وي در به ثمر رسيدن نهال مشروطيت در زنجان پي برد. نامه‏نگاريهاي او با برخي از سران مشروطه و وکلاي مجلس خود دليل محکمي براي ارتباط تنگاتنگ وي با اين گروه مي‏تواند باشد. رهبري وي و پيشوايي آزاديخواهان زنجاني، مقام وي را در حد يکي از رهبران بزرگ مشروطه در زنجان رسانده است و به اين لحاظ اهميتي کمتر از اهميت علما و رجال سياسي همعصرش نمي‏توان براي وي قائل شد. آشنايي او به قضاوت و مسائل عدليه، با توجه و احاطه عميق و دقيقش به قوانين شرع انور، در اصلاح امور حکومت و اجراي بي‏قيد و شرط عدالت در دستگاه ظلم قاجاريه پايگاه استوار او بود؛ در اين راه، بسيار کوشش نمود و از پاي ننشست. علاوه بر اينها، ابوالمکارم داراي املاک و مستغلات بسياري بود که همواره به مصرف امور شرعيه و موقوفات مي‏رسيده است.

 
بسياري از متأخرين و بزرگان شيعه، بيش از تمام برادران، شخصيت والاي ميرزا ابوالمکارم را ستوده‏اند و او را مورد توجه خاصي قرار داده‏اند. وي مردي دانشمند و بلند همت، جامع مکارم اخلاق، داراي سعه صدر و استادي چيره دست در علوم ادب و فقه و رجال و حديث بوده است. او را يکي از خوشنويسان بنام عصر قاجار نيز برشمرده‏اند. اعتمادالسلطنه درباره او در المآثر و الآثار مي‏نويسد: «سه فرزند دانشمندش (فرزندان ميرزا ابوالقاسم) شهرت تامه و رياست عامه دارند و شرعيات آن مرحوم در زنجان، اليوم با شريعتمدار قدوه‌العلماء العظام حاج ميرزا ابوالمکارم است.» موسي زنجاني در کتاب الفهرست لمشاهير علماي زنجان درباره ابوالمکارم مي‏نويسد: «موقعيت ايشان در فضل و بزرگي مشهورتر از آن است که نيازي به تذکر و توضيح داشته باشد.» 14 اعتمادالسلطنه در روزنامه خاطراتش درباره مسافرت موکب شاهي به زنجان و مشرف شدن وي به محضر ميرزا ابوالمکارم مي‏نويسد: «در زنجان اطراق است، صبح زود ديدن حاج ميرزا ابوالمکارم ملاي بزرگ زنجان رفتم، برادرش ميرزا ابوطالب در تهران با من دوست است.» 15 احتشام‏السلطنه در خاطراتش ميرزا ابوالمکارم را به اخلاق نيکو ستوده و از دستگاه مفصل زندگاني و املاک و مستغلات او مطالبي نگاشته است. 16
 
اين فقيه ماهر و عالم بزرگ پس از عمري ارشاد و دعوت مردم به حق و حقيقت و اعتلاي دين مبين اسلام و مذهب شريف شيعه اثني عشري، در غروب روز شنبه 26 ربيع‏الاول سال 1330 هجري قمري به سن 75 سالگي در زنجان دعوت حق را لبيک گفت و روح بلندش به ملکوت اعلي پيوست. وفاتش ضايعه جبران‏ناپذيري براي روحانيت و مردم زنجان بود چنانکه در تجليل از مقام وي همه شهر يکپارچه تعطيل شد و تشييع بسيار بزرگي از پيکرش به عمل آمد. ميرزا مهدي خواهرزاده وي مراسم نماز بر پيکرش را به جاي آورد و او را در جوار مقبره پدر عاليمقامش معروف به بقعه ميرزا دفن کردند. 17 ميرزا ابوالمکارم در طول عمر خويش، علاوه بر تربيت شاگردان بسيار، تأليفات و آثار ارزنده‏اي نيز به جاي گذاشته است. برخي از اين تأليفات عبارت‏اند از:
 
ـ مفتاح الظفر در زمينه احکام نماز مسافر.
ـ التّحيه المبارکه في الاحکام الاسلاميّه.
ـ شرح دعاي پرفضيلت کميل.
ـ کتاب لطايف الکلام در تحقيق حکم ظروف زرين و سيمين و حرمت استعمال آنها. 18
ـ معارج الرضوان در اصول و فروع. اين کتاب به شيوه و طرز زيبايي به نگارش درآمده و علامه ميرزا عبدالله کاوندي شاگرد مجدد شيرازي با اشعار خود که در ابتداي آن آمده کتاب را مورد تحسين و تمجيد قرار داده است. 19
ـ رساله مختصر در کيفيت توفيق بين آيات قرآن در خلق سماوات و ارض.
ـ رساله‏اي در مسئله ردالشّمس در جواب يکي از علماي عامه. 20
ـ رساله‏اي به فارسي به نام صبح صادق در مسائل اجتماعي و راه اصلاح آنها. 21
ـ کتاب سوانح سفر حجاز (به نظم و نثر).
ـ حواشي بر رسائل و رياض و برخي از کتب ديگر. 22
ـ کتابچه‏هاي قصايد و اشعار شخصي به عربي و فارسي.
 
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
 
1. عبدالله‏ ميرزا، متخلّص به دارا، پسر يازدهم فتحعلي ‏شاه قاجار است که در سال 1211 هجري قمري متولد و در سال 1224 هجري قمري، در سن سيزده سالگي، با پيشکاري و وزارت ميرزا محمدتقي علي‏آبادي به حکومت زنجان منصوب شد. نک به: مهدي بامداد. شرح حال رجال ايران در قرون 12 و 13 و 14 هجري. تهران، زوّار، 1378. ج 2، ص 293 .
2. سعدون حماده. تاريخ الشيعه في لبنان. بيروت، دارالخيال، 2008م.
3. رسول جعفريان. نقش خاندان کرکي در تأسيس و تداوم دولت صفوي. تهران، نشر علم، 1387. صص 149-150 .
4.Newman, Andrew.j.
5. منصور صفت‏گل. ساختار نهاد و انديشه ديني در ايران عصر صفوي. تهران، مؤسسه خدمات فرهنگي رسا، 1389. ص 145 .
6. سيد کاظم موسوي ‏ميرزايي، «مرحوم ميرزا ابوطالب زنجاني»، يادگار، س 3، ش 8، ص 36 .
7. محمدعلي حبيب‏آبادي. مکارم‏الآثار در احوال رجال دوره قاجار. اصفهان، بي‏نا، 1354. ج 3، صص 780-781 .
8 . مصلح‏الدين مهدوي. اعلام اصفهان. اصفهان، بي‏نا، 1386. ج 1، ص 333 .
9. محمدعلي حبيب‏آبادي، همان، صص 781-782 .
10. ابوالفضل شکوري. خط سوم در انقلاب مشروطيت ايران. زنجان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامي زنجان، 1371. ص 418 .
11. نک به: سند شماره [1]، مکتوب ناصرالدين‏شاه قاجار خطاب به ميرزا ابوالقاسم در خصوص کيفيت ماوقع قتل داروغه زنجان. سند شماره [98-1-258ب]، آرشيو مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران مجموعه محمدرضا بهزادي.
12. سيد کاظم موسوي ميرزايي، «مرحوم حاج ميرزا ابوطالب زنجاني و برادر ايشان»، يادگار، س 3، ش 6 و 7، ص 133 .
13. محمدعلي حبيب‏آبادي. مکارم‌الآثار در احوال رجال دوره قاجار. اصفهان، بي‏نا، 1354. ج 5، ص 1502 .
14. ابوالفضل شکوري، همان، ص 418.
15. محمدحسن‏خان اعتمادالسلطنه. روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه مربوط به سالهاي 1292-1313 هجري قمري. به کوشش ايرج افشار. تهران، اميرکبير، 1356. ص 635 .
16. ابوالفضل شکوري، همان، ص 348 .
17. سيد کاظم موسوي ‏ميرزايي، همان، ص 133 .
18. لطايف‏الکلام في الاواني الذهب و الفضّه من الاحکام.
19. معّارج الرضوان في مصائب الامام العطشان.
20. جواب السؤال عن آيات بدءالخلق و آيه ردّالشمس لسليمان.
21. الصبح الصادق در مسائل اجتماعي و وظايف سلطان.
22. تعليقات بر الرسائل و حواشي بر الرياض.



نام:                
*رايانامه( Email):
موضوع :
*نظر شما:


تماس با ما : 38-4037 2260 (9821+) -

کليه حقوق اين سايت متعلق به موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران مي باشد
درج مطالب در سایت لزوماً به معنی تاييد آن نيست

استفاده از منابع اين سايت با ذکر ماخذ مجاز است
بهترین حالت نمایش: IE8 یا نسخه بالاتر


 
www.iichs.org