شاه همچنين در مراسم پايان تحصيلي دوره چهاردهم دانشکده ستاد نيروهاي مسلح و دوره هفتم مديريت و امنيت ملي دانشگاه پدافند ملي گفت:

              اهميت ايران طوري است که ما چه بخواهيم و چه نخواهيم، مسئووليت‌هاي منطقه‌اي و حتي بين‌المللي، کم‌کم به عهده ما محول خواهد شد و سرنوشت اين را مي‌خواهد که ايران در آينده نزديک، عظمتي به دست آورد که در گذشته‌هاي دور ما با آن آشنا بوديم. ⁶⁶

او با افزايش قيمت نفت، اطمينان حاصل کرد که در آينده به يکي از پنج قدرت بزرگ جهان تبديل شده و عنوان منجي جهان سوم را بر خود خواهد نهاد. ⁶⁷ اقدامات شاه در کمک به رژيم‌هاي مختلف خليج فارس، خاورميانه و حتي افريقا و اروپا نشانگر حس عظمت‌طلبي و اشتياق سيري‌ناپذير در قدرت و سلطه بود.

6. پيوندهاي عميق دوستي بين شاه و طراحان راهبرد منطقه‌اي امريکا

رابطه شاه با نيکسون بسيار نزديک و بر اساس دوستي قديمي شکل مي‌گرفت. هر دو، همديگر را عميقاً تحسين و پشتيباني مي‌کردند. نام شاه در فهرست نيکسون از رهبران بزرگ دنيا، هميشه در رديف سوم و يا چهارم بود. نيکسون در اين مورد مي‌گفت:

              من با شاه، زماني که چهل ساله بودم و از عمر وي فقط سي و چهار سال مي‌گذشت، در تهران ملاقات کردم. او را زيرک، تيزهوش، متين و مؤثر، آرام و نه‌چندان مطمئن تشخيص دادم. او مستمع خوبي بود. سپس، بارها با هم ديدار کرديم و با هم دوست شديم. در دهه 1960 ميلادي که مسئووليتي نداشتم، چهار بار به تهران سفر کردم. ⁶⁸

              شاه از با استعدادترين زمامداران خاورميانه و بهترين سياست‌پيشه بود. او زمامدار لايقي بود. شاه متحد کليدي امريکا در خاورميانه و عامل ثبات در منطقه جغرافيايي از مديترانه تا افغانستان شد. ⁶⁹

به قراري، شاه ايران نيز براي پيروزي نيکسون در انتخابات رياست جمهوري، مبالغي را مستقيم و غيرمستقيم پرداخته بود. ⁷⁰

طراحان سياست خارجي امريکا، منافع ايران و امريکا را هم‌مرز و قرين يکديگر مي‌ديدند. به گفته کيسينجر، روند سياست امريکا و ايران در تمام مسائل مهم بين‌المللي به موازات همديگر بود و بنابراين، به طور متقابل به خط‌مشي‌هاي يکديگر استمرار مي‌بخشيدند. از نظر کيسينجر، شاه از نادرترين رهبران دنيا و يک متحد واقعي و بي‌چون و چرا و کسي بود که درک او از دنيا، ديدگاه‌هاي امريکا را تقويت مي‌کرد. ⁷¹  او در تقدير از  سياست‌هاي شاه گفته بود:

              ايران در ميان کشورهاي منطقه، صرف‌نظر از اسرائيل، دوستي با امريکا را نقطه آغاز سياست خارجي خود قرار داده بود. نفوذ ايران، همواره در حمايت از ما اعمال مي‌شد. امکانات و کمک‌هاي ايران، حتي در برخي از معاملات و قراردادهاي گوشه و کنار جهان باعث تقويت امکانات و کمک‌هاي خود ما نيز مي‌شد. او ]شاه[ يکي از بهترين و مهم‌ترين و وفادارترين دوستان ما در جهان بود.

صفحه 1

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. مجتبي اميري . «ريچارد نيکسون و رؤياي رهبري امريکا در جهان». اطلاعات سياسي و اقتصادي. سال 8. ش 7 و 8. فروردين و ارديبهشت 1373 .

2. جورج لنچافسکي. رؤساي جمهور امريکا و خاورميانه، از ترومن تا ريگان. ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوي. تهران، البرز، 1373. ص 173 .

3. جنگ بي پايان. ص 338 .

4. رؤساي جمهور امريکا و خاورميانه. ص 173 .

5. گزارش امير ارصلان افشار از سفارت شاهنشاهي ايران در واشنگتن به اردشير زاهدي وزير امور خارجه. به شماره و تاريخ 1349/10/3/823. بايگاني اسناد مؤسسه تاريخ معاصر ايران. سند شماره 693-2-4-72 الف. سند شماره 693-2-4-72-الف. مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران.

6. همان. ص 323-324 .

7. همايون الهي. خليج فارس و مسائل آن. تهران، قومس، 1370. ص 96.

8. Jozeph Sisco

9. خليج فارس و مسائل آن.

10. «امريکا در دفاع خليج فارس درگير نمي‌شود». آيندگان. 18/5/1351. ص 1 .

11. Two Pillar Policy

12. ريچارد نيکسون. فرصت را دريابيم، وظيفه امريکا در جهاني با يک قدرت. ترجمه حسين وصي‌نژاد. تهران، طرح نو، 1371. ص 264 .

13. محمدحسين طباطبائي. روابط ايران و غرب. بي‌جا، بي‌نا. ص 46 .

14. محمدرضا حافظ نيا. خليج فارس و نقش استراتژيک تنگه هرمز. تهران، سازمان مطالعات و تدوين کتب علوم انساني. 1371. ص 117 .

15. Long. Op. cit. P. 139.

16. يک بستر و دو رويا. ص 456 .

17. لاري باومن، يان کلارک. اقيانوس هند در سياست جهاني. زيرنظر همايون الهي. تهران، قومس، ص 14 .

18. اليويه دلاژ، ژرار گريزبک. توفان خليج. ترجمه اسداله مبشري، محسن مؤيدي. تهران، اطلاعات، ص 200 .

19. باري روبين. جنگ قدرت‌ها در ايران. ترجمه محمود مشرقي. تهران، آشتياني، ص 103 .

20. جان شس کمبل. ابرقدرت‌ها در خليج فارس ـ خليج فارس و اقيانوس هند در سياست بين‌الملل. ويرايش عباس اميري. تهران، مؤسسه پژوهش‌هاي سياسي و اقتصادي، 1354. ص 88 .

21. سيروس غني. يادداشت‌هاي دکتر قاسم غني. تهران، زوار، 1367. ج 4، ص 91.

22. غلامرضا کرباسچي. هفت هزار روز تاريخ ايران و انقلاب اسلامي. تهران، بنياد تاريخ انقلاب اسلامي ايران، 1371. ج 1، ص 352 .

23. همان. ص 374 .

24. Associated Press

25. همان. ص 378 .

26. سيمين صدقياني. «ملاحظاتي چند درباره مسائل سياسي امارات و نظام حقوقي آبهاي خليج فارس». مجله روابط بين‌الملل. ش 4. پاييز 1354. صص 102-103 .

27. کيهان. 14/10/1347. ص 2 .

28. Vittorio Guiddiardi

29. Zaven, N. Davidian. Iran in the Service of World Peace. University of Isfahan, 1971. P. 129.

30. «ايران و حل مسئله بحرين». مجله ارتش شاهنشاهي. ش 2، 1349. ص 8 .

31. پيروز مجتهدزاده. «نظام دگرگون‌شونده جهاني و آثارش در منطقه خليج فارس». اطلاعات سياسي و اقتصادي. سال 9، ش 10 و 9، خرداد و تير 1374. ص 43 .

32. Pirouz Mojtahedzadeh. Political Geography of Strait of Hormuz. School of Oriental and African Studies. University of London, p. 19.

33. تاريخ روابط خارجي ايران. ص 238 .

34. مسعود طارم سري و ديگران. روابط ايران و چين. تهران، دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي. 1364. ص 182 .

35. فرصت را دريابيم. ص 63 .

36. Pan- Americana

37. Pan- Britanica

38. سليم الحسني. مباني تفکر رؤساي جمهوري امريکا. ترجمه صالح ماجدي، فرزاد مهدوي. تهران، اطلاعات. ص 81 .

39. جنگ قدرت‌ها در ايران. ص 44 .

40. Eisenhower

41. سياست خارجي امريکا و شاه. ص 165 .

42. Jashoo Epstin

43. جاشوا اپستين. استراتژي و طرح‌ريزي نيروها براي اهداف امريکا در خليج فارس. ترجمه کاوه باسمنجي. تهران، روشنفکران، 1370. صص 8-11 .

44. Harold Brown

45. همان منبع. ص 28 .

46. اسماعيل سهرابي. «علايق استراتژيک و هدف‌هاي امريکا در خليج فارس و تقويت نظامي کشورهاي عرب منطقه». مجموعه مقالات خليج فارس. تهران، دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي، 1368. ص 337 .

47. جنگ واقعي، صلح واقعي. ص 146 .

48. بيگنيو برژينسکي. در جستجوي امنيت ملي. ترجمه ابراهيم خليلي نجف‌آبادي. تهران، نشر سفير، 1369. ص 54 .

49. هفت هزار روز. ص 79 .

50. ناصر فربد. «قدرت‌هاي دريائي امريکا و شوروي در اقيانوس هند». مجله ارتش شاهنشاهي. ش 4. تير ماه 1354. ص 10 .

51. پيروز مجتهدزاده. «افق‌هاي تازه در خليج فارس و اقيانوس هند». مجله مسائل جهان، سال 4. ش 4. دي ماه 1355. ص 30 .

52. دانشجويان پيرو خط امام. اسناد لانه جاسوسي. شوروي؛ شرق تجاوزگر. بخش 2. ص 113 .

53. مجتهدزاده. «افق‌هاي تازه در خليج فارس». همان منبع. ص 28 .

54. «قدرت‌هاي دريايي امريکا و شوروي در اقيانوس هند». ص 11 .

55. محمدحسين طباطبائي. روابط ايران و غرب. بي‌جا، بي‌نا، 1356. ص 3 .

56. رمام بورل. «روش‌هاي سياسي کشورهاي عربي ساحلي در منطقه خليج فارس». خليج فارس و اقيانوس هند در سياست بين‌الملل. ويرايش عباس اميري. تهران، مؤسسه پژوهش‌هاي سياسي و اقتصادي، 1354. ص 380 .

57. Washington Post

58. هفت هزار روز. ص 267 .

59. همان. ص 391 .

60. مباني تفکر رؤساي جمهوري امريکا. صص 82-83 .

61. مسعود بهنود. از سيد ضياء تا بختيار. تهران، جاويدان، 1369. ص 525 .

62. شمس‌الدين اميرعلايي. صعود محمدرضا شاه به قدرت يا شکوفايي ديکتاتوري. بي‌جا، بي‌نا، 1361. ص 366 .

63. Arno de Berchigview

64. News Week

65. آلکسي واسيليف. مشعلهاي خليج فارس. ترجمه سيروس ايزدي. تهران، کتابهاي جيبي، 1358. ص 144 .

66. مجله ارتش شاهنشاهي. ش 7، مهرماه 1354. ص 5 .

67. نيکي. آر. کدي. ريشه‌هاي انقلاب ايران. ترجمه عبدالرحيم گواهي. تهران، قلم، 1369. ص 206 .

68. جنگ واقعي، صلح واقعي. ص 457 .

69. ريچارد نيکسون. رهبران؛ کساني که دنيا را تغيير داده‌اند. ترجمه کاظم عمادي. تهران، عطايي. صص 409-11 .

70. محمدعلي کاتوزيان. اقتصاد سياسي ايران. ترجمه محمدرضا نفيسي، کامبيز عزيزي. تهران، پاپيروس، 1368. ص 258 .

71. جيمز. آ. بيل. شير و عقاب؛ روابط بدفرجام ايران و امريکا. ترجمه فروزنده برليان. تهران، فاخته، 1371. ص 279.