آزيتا لقائي

صيادان انزلي در 30 آبان 1285/ 21 نوامبر 1906 / 4 شوال 1324 براي اعتراض به امتيازنامة ليانازوف در تلگرافخانه تحصن کردند. طبق اين امتيازنامه آنچه ماهي حلال صيد مي‌شد به مصرف داخلي اختصاص داشت. نوعي ماهي توسط صيادان صيد مي‌شد که گيلانيها آن را ” سوف“ و روسها آن را ”سوراک “ مي‌ناميدند. اين ماهي فلس‌دار بود ولي دو دندان بزرگ داشت از اين رو گيلانيها آن را حرام مي‌دانستند صيادان ناچار بودند ماهي سوف ”سوراک“ را با قيمت نازل هفت تومان در برابر هزار ماهي به شرکت ليانازوف تحويل دهند. صيادان انزلي تلگرافي به آيت‌الله سيد محمد طباطبايي اعلام کردند‌: ” اعيان انزلي به ما سخت گرفته‌اند که ماهي سوف را به ليانازوف بدهيم، اما تاکنون اين کار را انجام نداده‌ايم.“ و منتظر اقدام مجلس هستيم. نمايندگان مجلس از دولت خواستند به شکايت صيادان انزلي رسيدگي کنند. پس از مدتي دولت پاسخ داد که ” قرارنامه ليانازوف از قرار هزاري پنج تومان بسته شده دو سال قبل به اقدامات اولياء دولت عليه محض مراعات صيادان انزلي هزاري دو تومان علاوه بر پنج تومان شده فعلاً مخالفت با قرارنامه غيرممکن است.“ تعدادي از نمايندگان مجلس به پاسخ دولت اعتراض کردند. آيت‌الله سيد محمد طباطبايي اعلام کرد : ” نمي‌شود ماهيگيران را اجبار به فروش ماهي کرد. “ دولت مدعي بود که اگر قرارداد را لغو کند ناگزير است پنجاه هزار تومان غرامت بدهد. سيد محمد پاسخ داد : ” اشخاصي را مي‌شناسد که حاضرند جاي ليانازوف را بگيرند و آن پنجاه هزار تومان غرامت را تقبل کنند. “

با تمام اين اقدامات صيادان انزلي موفق نشدند تأثيري بر امتياز ليانازوف بگذارند. اين امتياز تا سالها بعد در انحصار خانواده ليانازوف باقي ماند و دولت تزاري روسيه نيز با تمام قوا از آن حمايت مي‌کرد، زيرا با اين امتياز تقريباً انحصار خاويار دنيا در اختيار ليانازوف بود. بعد از سرنگوني تزار، حکومت شوروي به جانشيني مارتين ليانازوف نواده استپان ليانازوف مدعي امتياز شيلات بحر خزر شد. و اين امتياز که از خرداد 1255 ش/ ژوئن 1876م/ جمادي‌الاول 1293ق منعقد شد تا 11 بهمن 1331ش/ 31 ژانويه 1953م / 26 جمادي‌الاول 1373ق به اشکال مختلف دامنگير ايران بود.