مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران IICHS

سکينه کريمي

Karimi@www.iichs.org

نورالدين امامي خوئي فرزند حاج ميرزا يحيي امام جمعه (مجتهد آذربايجان و از مشروطه خواهان و نماينده مجلس)، در سال 1287 خورشيدي در آذربايجان به دنيا آمد. علوم قديمه را نزد معلمين اختصاصي فرا گرفت و بعد وارد مدرسه ثروت شد و ضمنا دوره مدرسه عالي سپهسالار را هم طي کرد و در مدرسه مروي از محضر مرحوم آشتياني و مرحوم تنکابني کسب معلومات نمود. پس از خاتمه دوره دبيرستان مدتي در دانشکده حقوق به تحصيل پرداخت و در عين حال از محضر مرحوم آيت‌الله حاج شيخ عبدالکريم حائري استفاده مي‌نمود تا از طرف ايشان به درجه اجتهاد نائل شد.

در سال 1304 به عنوان مترجم زبان عربي در وزارت عدليه آن زمان استخدام شد و پس از انحلال دادگستري و تشکيل مجدد آن توسط داور در سال 1306، به سمت بازپرس دادسراي تهران به خدمت در دادگستري دعوت شد. سپس به اداره کل ثبت منتقل گرديد و پس از طي مشاغل مختلف به کفالت ثبت کل رسيد.¹ در سالهاي 1310 تا 1314 چند سال رئيس اداره اجراي ثبت اسناد و املاک بود. او چند سال هم معاون اداره کل ثبت اسناد و املاک بود.

نورالدين امامي در دوره پانزدهم (1326) از شهرستان خوي به وکالت مجلس به جاي برادرش جمال امامي برگزيده شد و عضو فراکسيون اتحاد ملي بود. نيز در ادوار شانزدهم، هجدهم و نوزدهم قانونگذاري (1339-1332، 1330) نماينده حوزه انتخابيه مرند، ماکو و سلماس در مجلس شوراي ملي بوده است. وي در دوره پانزدهم با کسب 2619 راي، دوره شانزده با کسب 26515 راي، دوره هجده با کسب 32089 راي و در دوره نوزدهم با کسب 33938 راي حائز اکثريت آراء شد. امامي در دوره شانزدهم در اجلاسيه دوم، نايب رئيس مجلس بود.²

او مردي شوخ طبع و فاضل و مردمدار بود. از لحاظ سياست خارجي و گرايشهاي بيروني از برادرش جمال امامي تبعيت مي‌کرد. در واقع پس از شهريور 1320 وارد کار سياسي شده است. او در ابتدا عضو حزب عدالت (1325) و سپس حزب مردم شد و در وقايع آذربايجان فعاليت زيادي داشته است. وي از مالکين بزرگ آذربايجان بوده است که در زمان حکومت پيشه‌وري املاکش ضبط گرديده است. در اسناد ساواک ذکر شده که وي برخي اوقات عليرغم آن‌که روضه‌خوان است، روحانيون و مذهب را مسخره مي‌کند و به "دلقک شاه "مشهور است. ³

نورالدين امامي خوئي

[484- 11ع]

هنگامي که انگليس و شوروي يارکشي مي‌کردند و عباس اسکندري براي نزديک کردن قوام به سفارت روسيه مي‌کوشيد برادران امامي نيز درصدد بودند تا نطفه مخالفتهاي آينده و دسيسه‌هاي بعدي را ببندند. مثلا وقتي محمدرضا شاه براي تصرف مجدد املاک غصبي رضا شاه لايحه‌اي را به مجلس برد نورالدين امامي به عنوان معدود موافقين اين طرح در مجلس نطق کرد. ⁴

او مدتي نيز عضو حزب مليون به رهبري دکتر اقبال که براي نمايندگي در دوره بيستم مجلس شوراي ملي کانديد شده بود ولي در ليست نهايي کانديداهاي نمايندگي حزب مليون نام وي حذف شده بود.

در دهه 1350 وي مذهب وهابيگري را تبليغ مي‌کرده و در جمعيت آزادي به دبيرکلي دکتر ارسنجاني عضويت داشته است. در مرداد 1335 طي نامه‌اي به تيمسار فرماندار نظامي تهران ضمن محکوم کردن مصدق و حزب توده، وفاداري خود را به شاه تاييد کرده است. ⁵

او در دي ماه 1370 در سن 84 سالگي در تهران درگذشت. ⁶

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1.کيهان سال ، ج 1، 1341، ص 916.

2. عطاء‌الله فرهنگ قهرماني، اسامي نمايندگان مجلس شوراي ملي از آغاز مشروطيت تا دوره ‎۲۴قانونگذاري و نمايندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنينيه از ‎۲۵۰۸تا ‎۲۵۳۶شاهنشاهي، (تهران: بي‌نا، ‎۱۳)، صص 199، 213، 235.

3. نظاميان عصر پهلوي به روايت اسناد ساواک: ارتشبد بهرام آريانا، (تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسي اسناد تاريخي، ‎۱۳۸۱)،‎ ص 67.

4. گذشته چراغ راه آينده است، (تهران: جامي، [‎۱۳۶؟])، ص 521.

5. نظاميان عصر پهلوي به روايت اسناد ساواک: ارتشبد بهرام آريانا، (تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسي اسناد تاريخي، 1381)، ص 67.

6. ابراهيم صفائي، چهل خاطره از چهل سال، (تهران‎: انتشارات علمي،‎ ۱۳۷۳)، ص 325.