در اين شماره، تصاوير زناني انتخاب شده که در کنار سازي نشستهاند يا سازي را در دست دارند؛ ژستي که پيش از اين با قلم نقاشان بر بومها يا ديوارنگارها نقش ميبست. با ورود عکاسي به ايران، ساز و نوازندگان آن نيز مرکز توجه قرار گرفت؛ سوژهاي که بيشتر مردانه بود و چندان خوش آوازه هم نبود. زنان نوازنده نيز، هر چند اندک با سازهاي خود ثبت شدند، اما نکتهاي که در اين چند تصوير شاهديم پيانو و يا ارگ است که به گونهاي ديگر ديده ميشد. عکس گرفتن در کنار اين ساز مايه تفاخر بود؛ مخصوص خواص بود و نوازنده آن مطرب خوانده نميشد. ملکههاي ايران، از انيسالدوله تا فرح پهلوي، نيز در پشت اين ساز نشسته عکس گرفتند تا شايد به خيل ديگر بانوان پيشبپيوندند. از توان نواختن آنان هم بي اطلاعيم؛ همانسان که از توان غالب آن پيشينيان نيز.
انيسالدوله ملکه ايران در حال نواختن ارگمنبع ويکي پديا
زنی ناشناس در کنار ارگ که برخلاف دیگر تصاویر حالت نواختن ندارد و ارگ کاملا جنبه تزیینی دارد مانند گلدان یا کتاب که در عکسهای آن روزگار معمول بود. منبع کتاب ایران از نگاه سوروگین
[5357- 3ع]
فخرتاج دختر دوست محمدخان معيرالممالک و فاطمه خانم عصمتالدوله در حال نواختن پيانو