ويدا معزي‌نيا
حضرت آيت‌الله حاج سيد محمد عزالدين حسيني زنجاني در سال 1300 شمسي در خانداني روحاني در شهر زنجان پا به عرصه وجود نهاد و تحت نظارت پدر بزرگوارش حاج ميرزا محمود حسيني زنجاني، مشهور به امام جمعه زنجان، که از علما و فقهاي جليل‌القدر زمانش بود در مهد علم و دانش و فضيلت و تقوي رشد کرد. وي مقدمات، سطح و مقداري از درس خارج را در زنجان نزد اساتيد گرانقدري چون سيد رضا جوقيني، عبدالصمد غزالي، حاج شيخ مختار فلسفي لنکراني، سيد يحيي مدرسي، شيخ علي رفاه، سيد آيت‌الله احمد مجتهدي، سيد مجتبي موسوي فراگرفت، همچنين از دروس پدر بزرگوار خود و آيت‌الله شيخ حسين دين محمدي (ره)، از شاگردان آخوند خراساني (ره)، بهره‌ها برد. 1
آيت‌الله زنجاني سپس عازم حوزه علميه قم گرديد و فقه و اصول را در محضر آيات عظام طباطبايي بروجردي، صدرالدين صدر، احمد خوانساري، ميرزا رضي زنوزي تبريزي و حجت کوه‌کمري فرا گرفت. 2 ايشان فلسفه و حکمت را در محضر آيت‌الله خميني (ره)، علامه سيد محمدحسين طباطبايي (ره) و آيت‌الله شيخ مهدي مازندراني آموخت و در دروس اسفار هر سه آنان نيز حضور مي‌يافت. مرحوم علامه طباطبايي به آيت‌الله زنجاني بسيار علاقه داشت و بارها از او سخن گفته است؛ از جمله در آخرين مصاحبه تلويزيوني خود در پاسخ به اين سوال که کدام يک از شاگردان شما توانستند رابطه خاص استاد و شاگردي را با شما داشته باشند، ابتدا از شهيد مرتضي مطهري و سپس از آيت‌الله زنجاني با عنوان «آقاي امام زنجاني» نام برد. 3
آيت‌الله زنجاني پس از سالها تحصيل در حوزه علميه قم به نجف اشرف مهاجرت کرد و از محضر پرفيض آيات عظام عبدالهادي شيرازي، ابوالقاسم خويي و محسن حکيم استفاده نمود اما پس از چندي به علت بيماري پدر مجبور به ترک نجف و بازگشت به ايران شد و در شهر زادگاهش به تبليغ و نشر احکام ديني و تدريس طلاب علوم ديني پرداخت و در رسيدگي به امور اجتماعي و شرعي نيز پدر خويش را ياري نمود. وي همچنين اقامه نماز جمعه و جماعت را در مسجد جامع زنجان عهده‌دار بود و در عرصه عمران و آباداني به ساخت مساجد، کتابخانه و اماکن ديني و فرهنگي نيز همت گماشت. پس از وقايع پانزدهم خرداد سال 1342، آيت‌الله زنجاني در پي دستگيري استاد خود آيت‌الله خميني (ره) 4 به صف مخالفان رژيم پهلوي پيوست و به همراه عده‌اي از علما و روحانيون در اعتراض به اقدامات حکومت به‌پا خاست که منجر به دستگيري و زنداني شدن او و جمعي از روحانيون از جمله شهيد مرتضي مطهري، فلسفي، لنکراني و شهيد عبدالکريم هاشمي‌نژاد گرديد.5
ايشان پس از مدتي از زندان آزاد گرديد و همچنان به افشاگري و ايراد سخنرانيهاي شديداللحن عليه رژيم ادامه داد تا آنگاه که ساواک وجودش را در زنجان تحمل نکرد و در سال 1351 وي را به مشهد مقدس تبعيد نمود. آيت‌الله زنجاني در طول مدت اقامت در مشهد نيز دست از مبارزه برنداشت و همراه با ديگر روحانيون در مناسبتهاي مختلف با انتشار اعلاميه مخالفت خود را با رژيم ابراز مي‌نمود از جمله در سال 1356 به مناسبت درگذشت آيت‌الله مصطفي خميني به همراه عده‌اي از علماي مشهد با ارسال تلگرافي به آيت‌الله خميني (ره) در نجف اشرف با ايشان همدردي نمود.6
آيت‌الله زنجاني همزمان با پيروزي انقلاب اسلامي به دستور آيت‌الله خميني (ره) و با منصب امامت جمعه به زنجان بازگشت و مسئوليت هدايت و رهبري مردم آن شهر در انقلاب اسلامي را عهده‌دار گرديد و به مدت دو سال نقش موثري در استان زنجان ايفا نمود. وي پس از مدتي مجددا راهي مشهد شد و سالها در حوزه علميه به تدريس و تحقيق پرداخت و بسياري از فضلاي حوزه و دانشگاه در محضر ايشان پرورش يافتند. اين عالم بزرگوار در سال 1354رساله علميه خود را با عنوان رساله جامع‌الاحکام در مشهد مقدس منتشر کرد و پس از درگذشت آيت‌الله العظمي اراکي (ره) رساله فعلي ايشان با عنوان رساله توضيح‌المسائل، منتشر شد. دفاتر ايشان در شهرهاي مشهد، زنجان و تبريز به منظور پاسخگويي به استفتائات مقلدين و ساير امور شرعي هم‌اکنون نيز فعال مي‌باشد.
اين مرجع عاليقدر تقليد در طول حيات خود کتابهاي بسياري تاليف نمود که از جمله مي‌توان به معيار شرک در قرآن، شرح خطبه حضرت زهرا (س)،تفسير سوره مبارکه حمد،شرح زيارت عاشورا،مناسک حج و عمره مفرده، صد و ده پرسش و پاسخ،راه رستگاري جستاري در باب اسلام و ايمان، مطارحات حول معيار الشرک في‌القرآن اشاره نمود. آيت‌الله العظمي سيد محمد عزالدين حسيني زنجاني سرانجام در 24 ارديبهشت 1392 پس از طي يک دوره بيماري جان به جان آفرين تسليم کرد و پيکر ايشان در جوار ملکوتي ثامن‌الائمه علي بن موسي‌الرضا (ع) به خاک سپرده شد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. کمال حاج سيد جوادي، و ديگران، اثرآفرينان : زندگينامه نام‌آوران فرهنگي ايران (از آغاز تا سال 1300 ش)، ج 3، (تهران : انجمن آثار و مفاخر فرهنگي، 1378)، ص 180.
2. عزيزالله عطاردي قوچاني، فرهنگ خراسان، ج 7 ، (تهران : عطارد، 1381)، ص 455- 459.
3. وبگاه رسمي آيت‌الله العظمي حسيني زنجاني http://www.alzanjani.ir
4. عبدالرحيم عقيقي بخشايشي، فقهاي نامدار شيعه، (قم : کتابخانه عمومي حضرت آيت‌الله العظمي مرعشي نجفي، 1372)، ص 472- 473.
5. «در آن نيمروز سوزان: گفتگو با آيت‌الله سيد عزالدين حسيني زنجاني»، زمانه (نامه انديشه، فرهنگ و ادبيات)، 9 (خرداد 1382) : 52- 55.
6. سير مبارزات امام خميني در آينه اسناد ساواک، ج 6، (تهران : موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (س)، 1386)، ص 52.
137
آيت‌الله سيد محمد عزالدين حسيني زنجاني 
نسخه قابل چاپ
ارسال برای دوستان
- 