مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران IICHS

مبارزه با استعمار خارجي و استبداد داخلي و مقابله با هجوم گستردة فرهنگي، اقتصادي، سياسي و اجتماعي غرب در ديدگاه حاج آقا نوراللّه امري واجب شمرده مي‏شد. چهل سال دوران مجاهدت در اين راه شاهد صدق اين مدعاست. او همزمان با آنکه به تحريم اقتصادي کالاهاي خارجي مي‏پرداخت؛ به برچيدن نفوذ مدارس بيگانه نيز نظر داشت و در گرماگرم مشروطه، فريبکاري انگلستان در حمايت از مشروطه را رسوا مي‏ساخت و بشدت به سياست بست‏نشيني در کنسولگري اجنبي مي‏تاخت. هشدار او به برخي متحصنين در سفارت انگليس که رفع ظلم و عدالتخواهي را از بيگانه خواستار شده بودند چنين است:

«حضرات متحصنين، اگر رأي و ميل ما را مي‏خواهيد و خيرخواه خود مي‏دانيد و اطاعت داريد، از قنسولخانه بيرون بياييد و از هر جهت کمال اطمينان را داشته باشيد و اگر ميل داريد هر که از شما صدايش بزرگتر و گنده‏تر است که مابين شما فرياد کند، ما با اين طبقه‏کاري نداريم، خود دانيد اطاعت او کنيد.»¹

حاج آقانورالله در مورد عده‏اي از سربازان فوج چهارمحال بختياري که به‏دليل عدم دريافت حقوق دو ساله‏شان رهسپار کنسولگري روسيه تزاري شده بودند، فرياد مي‏زند:

«بايد از وزير جنگ، حکم اخراج آنها را خواست که کسان ديگر مرتکب چنين کاري که اسباب برباد دادن شرف ايرانيان است، نشوند. از اشخاصي که مثل اين چند نفر سرباز جديد بي‏شرف به قنسولگري روس پناه برده‏اند، دوري کنيد. امروز مي‏توان گفت که رفتن اين بي‏غيرتها به حمام مسلمين اشکال دارد. خداوند خود جزاي اينها را بدهد.»²

حاج آقا نوراللّه در مورد پيشينة تاريخي استعمار خارجي مي‏گويد:

«تمام ملوک نصارا از غلبة مسلمين به تنگ آمده، با هم متفق شده، عازم براضمحلال مسلمين شده و با لشکر زيادي که تعداد او ممکن نبود، روبه بلاد مسلمين نهادند و جنگ صليب مشهور را برپا کردند.»³

حاج آقانورالله ريشه‏يابي وضعيت اسفبار مسلمين را طي دهه‏هاي اخير اين‏گونه معرفي مي‏کند:

«امروز، روزي است که اسلام غريب است و کفار اطراف مسلمين را احاطه نموده‏اند و در صدد تسلط و حمله برمسلمانان هستند. برتمام مسلمين واجب و لازم است که بذل مال و جان نموده، و عَلَم اسلام که حضرت خاتم الانبياء (ص) و ائمه هدي (ع) با آن همه زحمت و مشقت، بذل نفوس خود و مسلمين و اصحاب و اولاد خود نمودند، به هر وسيله که هست، نگذارند زحمات آن حضرت به هدر رود و کفر براسلام غالب شود... چرا بايد اين قسم باشد؟ چرا بايد قوه حربيّه ما از آنها کمتر باشد؟ چرا بايد استعداد ما از آنها کمتر باشد؟ بايد کاري کرد که ما هم مثل آنها قوي باشيم و استعداد آنها را پيدا کنيم تا بتوانيم حفظ عَلَم اسلام را بنماييم. آنها ملائکه نيستند؛ قوة ملکوتي ندارند. با اين شمشيرهاي شکسته و آلات حربيه قديميه با آنها جنگ نماييم، البته مغلوب خواهيم شد. ولي چنانچه در صدد تحصيل آلات حربيه جديده برآييم و عموم مسلمين را به تعليم علم جنگ دلالت بنماييم، عمّا قريب به درجه آنها خواهيم رسيد. و اگر نتوانيم به بلاد کفر فايق بياييم، حفظ بلاد خود را توانيم کرد... بايد مسلمين در کمال جدّ و اجتهاد در صدد جهاد و دفاع برآيند و دعا هم بکنند و برخدا توکل بنمايند تا خداوند فتح و نصرت را نصيب آنها فرمايد.»⁴

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. روزنامة جهاد اکبر، سال 1325 قمري، اصفهان.

2. روزنامة جهاد اکبر، سال 1326 قمري ، اصفهان.

3. حاج آقا نورالله اصفهاني، رسالة مقيم و مسافر، اصفهان، 1327ق.

4. همان.