بناهاي تاريخي

چهل دختران سمنان 

آسيه آل­احمد

چهل دختر نامي است که در بسياري از بناهاي ايراني مانند آرامگاه، برج و قلعه به کار برده شده است. وجه تسميه آنها به صورت عام، ناپديد شدن چهل دختر از چشم کافران در اين مکانهاست. ¹ برج چهل دختران سمنان نيز از اين باور خارج نيست.

در خيابان حکيم الهي بين محله کوشمغان (کوشک مغان) و زاوغان (زاويه مغان) سمنان برج نيمه مخروبه‌اي وجود دارد که چهل دختران يا چهل دختر ناميده مي‌شود. ²

روايات مختلف براي وجه تسميه اين برج آمده است البته از لحاظ معنايي بسيار با هم متفاوت نيستند برخي بر اين باورند که برج مذکور را چهل دختر که دست از تعلقات دنيوي کشيده و تارک دنيا شده بودند، با گل و خشت ساخته‌اند. ³ برخي ديگر بر اين اعتقادند که اين چهل دختر براي خدمت در آتشکده گمارده شده بودند. علاوه بر اين توضيحات بسياري از مردم اين شهر برج را بخت‌گشاي دخترانشان هم مي‌دانند و دختران براي آزمايش بخت خود به داخل برج رفته و سه يا هفت سنگ به سقف برج پرتاب مي‌کنند اگر اين سنگها به بيرون برود دختر مي‌داند که در آن سال به خانه بخت خواهد رفت در غير اين صورت بايد صبر کند. ⁴ قدر مسلم اين است که بنابه موقعيت مکاني، اين برج بايد زيارتگاه و يا آتشکده زرتشتيان بوده باشد. ⁵

تاريخ اين بنا به قبل از اسلام برمي‌گردد. اين برج خشتي به صورت هشت ضلعي ساخته شده که هر ضلع آن در خارج 5/4 و در داخل 80/2 متر است، ارتفاع برج بين 10 و 12 متر به علت فرسودگي متغير است. ضخامت ديوار تقريبا 50 تا 60 سانتي متراست. هم اکنون اين برج به دليل توسعه شهري در حياط مدرسه‌اي واقع شده است. ⁶

_______________________________