گستردگي حکومتهاي ايراني قبل از اسلام و حدود و ثغور مرزهاي ايران در آن دوره آن چنان مشخص و معين است که احتياج به توصيف بيشتري در اين مقدمه کوتاه ندارد.با وجود مشکلات به وجود آمده در تعيين مرزهاي ايران بعد از ساسانيان، در محدوده فلات ايران ايرانيان از طوايف گوناگون در مقابل تجاوز اجانب ايستادگي و موفق به حفظ مرزهاي کشور خود  شده اند.

پس از قتل نادر شاه به سال 1160 ق و روي کار آمدن زنديان، ايران در قهقرايي فرو رفت که فاصله ما با کشورهاي درجه اول دنيا بسيار زياد شد.

با روي کار آمدن آقا محمدخان قاجار گرچه مرزهاي تاحدودي تثبيت شده اما در دوره سلطنت فتحعلي شاه قاجار با هجوم روسها، زمامداران ايران به آرامي متوجه فاصله عميق اقتصادي، سياسي و نظامي خود با غرب – که روسيه نماينده آن محسوب مي شد – شدند.

با اين اوصاف تا سالهاي 1224 ق ارتش ايلاتي ايران نه تنها در مقابل روسها مقاومت مي کرد که حتي موفق به شکست آنها نيز مي شد. اما با ورود مستشاران فرانسوي و سپس انگليسي گرچه در ظاهر امر اصلاحاتي مختلف صورت گرفت ولي به گفته هنري راولينسون اصلاحات اروپايي کمر ارتش ايلاتي ايران را – که با جان، پوست و گوشت خود در مقابل تجاوز روسها ايستادگي مي کرد شکست و ايران را براي پذيرش عهدنامه گلستان در سال 1228 ق آماده ساخت.

پس از يک دوره سيزده ساله نه جنگ نه صلح ميان ايران و روسيه فتحعلي شاه در صدد بازپس گيري مناطق اشغالي – که سرگور اوزلي قول آن را به شاه داده بود – از طريق مذاکره بود. ولي با چه اهرمي؟ جنگهاي ديگري در گرفت و اين بار روسها تا به ارس و سپس آسياي مرکزي را به قلمرو خود ملحق ساختند و امتيازات سنگيني نيز به دنبال آن گرفتند.

«برای دریافت خلاصه مقالات ارائه شده در این نشست به

دو فرمت WORD یا PDF روی لینکهای زیر کلیک کنید»

   فرمت WORD

  فرمت PDF