بناهاي تاريخي

آرامگاه سلطان بخت­آغا

آسيه آل ­احمد

آرامگاه سلطان بخت آغا در محله دردشت اصفهان و در کنار مدرسه دو منار قرار گرفته است. اين بناي آرامگاهي داراي دو مناره و يک سردر و اتاق مقبره با يک گنبد مي‌باشد. ¹ 

خان سلطان مشهور به سلطان بخت آغا دختر امير غياث‌الدين کيخسرو و همسر شاه محمود از امراي آل مظفر بود. شيخ ابواسحاق اينجو حاکم اصفهان عموي خان سلطان بود که توسط آل مظفر کشته شد. خان سلطان براي انتقام خون عموي خود با ترفندهايي بين حکام مظفري اختلاف ايجاد مي‌کرد. او در اين خصوص حتي از  همسر خود نيز نگذشت و برادر شوهر خود شاه شجاع را  که حاکم فارس و کرمان بود براي تسخير اصفهان  تشويق کرد و به او قول مساعدت داده بود. شاه محمود متوجه شد که شاه شجاع به اشاره سلطان بخت آغا به اصفهان لشکر کشيده و فرمان داد تا بخت آغا را خفه و در مقبره‌اي جنب مدرسۀ دردشت دفنش کنند. (769ه ق) ²

اين مقبره در کنار مناره‌هاي دردشت واقع شده است و مشخص نيست که آيا مقبره و مناره‌ها همزمان ساخته شده‌اند يا خير. ويلبر متخصص معماري دوره ايلخاني بر اين عقيده است که اين دو بنا همعصر هستند ولي اين امکان هم وجود دارد که اتاق مقبره قديمي‌تر باشد و تعميرات زيادي در آن انجام داده باشند. تاريخ ساخت اين بنا بين سالهاي 1330 و 1340 م/730 و 740ه ق مي‌باشد. ³ از اين تاريخ چنين استنباط مي‌شود که بانيان اين بنا )که شايد مجموعه مفصلي بوده( سلطان بخت آغا و يا همسرش شاه محمود بوده باشند. ⁴

سردر رو به جنوب ساخته شده و دو منار مدوّر روي آن قرار گرفته است که با آجر و کاشي آبي سير و روشن و خط کوفي تزئين شده است، بالاي اين مناره‌ها مقرنس‌کاري شده که طبقه زيرين آن از مثلثهاي کروي شکل پهلوي هم تشکيل يافته‌اند که قسمتهاي برجسته آن با تزئين سفالي پر شده است. ⁵

در حال حاضر از ساختمانهاي پشت سردر چيزي باقي نمانده است ولي در سمت چپ بنا، اطاق مربع شکلي که بر روي آن گنبدي قرار گرفته است به چشم مي‌خورد، گنبد بيضي شکل و تزئينات آن با آجر و در قسمتهايي با کاشيهاي آبي سير و روشن تزئين شده است. اين گنبد بر روي استوانه بلند آجري قرار گرفته است. ⁶ داخل مقبره هيچگونه تزئيني ندارد و فقط با قشري از گچ پوشيده شده است. البته در قسمتهايي که گچها از بين رفته در زير آن نقاشيهايي ديده مي‌شود. در وسط آرامگاه سنگ قبري قرار گرفته بسيار نفيس که سلطان بخت آغا در زمان حيات خود دستور ساخت آن را داده بر روي آن اين نوشته ديده مي‌شود: «هذه الصخرة المقدسة انشأتها الخاتون العظمي سلطان بخت آغا ابنة الامير خسرو شاه ادام الله توفيقها لنفسها بعد وفاتها في رمضان سنة ثلث وخمسين و سبعمائه».

همانطور که در بالا ذکر شد از ساختمانهاي ديگر اين بنا چيزي باقي نمانده ولي اهالي نقل کرده‌اند که تا يک قرن پيش اطاقهايي از مدرسه به صورت ويرانه موجود بوده که تدريجاً ضميمه خانه‌هاي اهالي شده است. همچنين اين مکان تا يک قرن پيش به صورت تکيه براي اجتماع مردم دردشت مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. ⁷