زهرا عباسي

دولت دكتر مصدق، در دوره دوم حكومت سيزده ماهه‌اش از سي تير 1331 با انواع توطئه‌ها، تشنجات و درگيريهاي خياباني مواجه بود. وقوع كودتاي 28 مرداد، به عمر حكومت ملي مصدق پايان داد و سواي زيان مالي و اقتصادي، خسران دموكراسي و لطمه‌اي كه در نتيجه كودتا به فرايند جامعه مدني ايران وارد آمد، براي 25 سال استبداد و خفقان را بر فضاي كشور مستولي نمود.

از جمله وقايع مهم اين دوره عبارتند از: قطع روابط سياسي ايران و انگليس، بروز اختلاف بين دكتر مصدق و آيت‌الله كاشاني و بعضي از اعضاي با نفوذ جبهه ملي در مورد لايحه تمديد اختيارات مصدق، لغو تصميم مسافرت شاه به خارج و قتل سرتيپ افشارطوس.

كرميت روزولت مسئول اجراي طرح كودتا و سرنگوني دولت دكتر مصدق شد. به دنبال تأييد رفراندوم انحلال مجلس هفدهم كه مصدق آن را به رأي مردم گذارده بود، سرهنگ نصيري كه از جانب نخست‌وزير منصوب شاه ــ زاهدي ــ جهت ابلاغ حكم عزل مصدق رفته بود با افراد و تجهيزاتشان توقيف شد و شاه از ترس با ثريا عازم بغداد شد كه موج تظاهرات و شادي مردم را در روزهاي 26 و 27 مرداد در پي داشت، اما در روز 28 مرداد ورق برگشت و خانه رهبر ملي تخريب و غارت و خود وي محاكمه و به سه سال حبس محكوم شد و تا پايان عمر در قريه احمدآباد در تبعيد بود و همانجا درگذشت.