افتخار بلارشك

يكي از وقايع مهم تاريخ معاصر ايران وقوع كودتاي سوم اسفند 1299 است كه دولت انگلستان به دلايلي چند از قبيل عدم تصويب قرارداد 1919 توسط مجلس ، جلوگيري از نفوذ روسيه كمونيستي در ايران و حفظ منافع خود در هندوستان نقش اصلي را در كودتا ايفا مي‌كرد. دولت انگلستان از اين راه سعي بر اجراي مفاد قرارداد توسط عناصر دست‌نشانده خود در ايران داشت و بدين منظور ابتدا سيدضياءالدين طباطبايي را كه روزنامه‌نگار بود به عنوان مهره اصلي برگزيد و مقدمات كودتا را با مشورت و مذاكره با وي فراهم نمود و سپس رضا ميرپنج را به عنوان فرمانده قزاقها و فرد نظامي كودتا انتخاب نمود. سرانجام در سحرگاه سوم اسفند 1299 قزاقها به فرماندهي رضاخان ميرپنج وارد تهران شدند و با مختصر زدوخوردي با ژاندارمري، تهران را براساس تبانيهاي قبلي تصرف كردند. سپس كودتاچيان تصميمات بعدي خود را مثل انتشار اعلاميه‌هايي با مضمون اعلام حكومت نظامي، دستگيري افراد موردنظر، لغو ظاهري قرارداد 1919 و.... به منصه ظهور رساندند.

اسناد گزينش شده حاكي از شمه‌اي از وقايع در مورد فرمان انتصاب سيدضياءالدين طباطبايي به رياست وزرايي، درخواست لغو ظاهري قرارداد 1919، معرفي اعضاي كابينه خود و انتصاب كلنل كاظم خان سياح به حكومت نظامي تهران، اعلاميه معروف « حكم مي‌كنم» صادره از سوي رضاخان رئيس ديويزيون قزاق، ممنوعيت فعاليت كلوپها و تئاترها، مقاله‌هايي از روزنامه‌هاي خارجي درباره دخالت داشتن انگلستان در كودتا و تصويبنامه به استخدام مستشاران خارجي مي‌باشد.