موسسه
مطالعات تاريخ
معاصر ايران (مقالات) WWW.IICHS.ORG
سرهنگ دوم سرمارك سايكس 10 عضو پارلمان انگليس گفت:
عاليجنابان، خانم‌ها و آقايان، قبل از هر چيز لازم مي‌دانم تا اين نكته را يادآور شوم كه علت علاقه من به اين جنبش ملاقات دو سال پيش با شخصي بود كه اكنون بر روي اين سكو ايستاده است و هم او بود كه چشمان مرا بر روي واقعيت اين جنبش گشود. نام او در رديف سخنرانان اين همايش قرار دارد و شما به زودي سخنان او را خواهيد شنيد. نام او براي بيشتر دست‌اندركاران صهيونيسم آشناست، منظور من دكتر گاستر است. من كسي هستم كه از دور دستي بر آتش دارم و تماشاگر هستم، اما همانند ديگر كساني كه در اينجا حضور دارند احساس مي‌كنم كه همايش امروز نه تنها نقطه عطفي در تاريخ قوم يهود بلكه به اعتقاد من، تحولي دوران‌ساز در تاريخ بشريت است. كه سرنوشت شما اين است كه پلي بين آسيا و اروپا باشيد، تا معنويت را از آسيا به اروپا به ارمغان بريد و سرزندگي اروپا را به آسيا منتقل كنيد من جدآ بر اين باورم كه صهيونيسم چنين مأموريتي بر عهده دارد. آنچه را كه من مي‌بينم ملموس‌تر از رويا و مهمتر از جامعه ملل است. آنچه كه مشاهده مي‌شود جامعه قاره‌ها، جامعه نژادها و در نهايت جامعه آرمان‌هاست، چشم‌اندازي است بس گسترده، اين است آنچه كه شما در پيش رو داريد اما هيچ يك از كساني كه در اين همايش حضور دارند بهتر از من اوضاع را درك نمي‌كنند. من تا حدودي اوضاع و شرايط را مي‌شناسم و با جرأت و جسارت مي‌توانم بگويم كه خطرها، مشكلات و احتمالا موانعي بر سر راه است. اما خانم‌ها و آقايان، دوران آزمايش شما بسيار طولاني بود، شما با ناملايمات خو گرفته‌ايد و مي‌توانيد با آرامش با مشكلات روبرو شويد و آنها را از پيش پا برداريد. من انتظار ندارم تحولي ناگهاني و معجزه‌آسا صورت گيرد اما معتقدم كه تحولي سودمند و مقاومت‌ناپذير در شما آغاز شده است. اكنون اميدوارم كه شما قدرتي را پايه‌گذاري كنيد كه نه بر برتري خون و طلا بلكه بر برتري يك نيروي فكري بزرگ استوار باشد.
ايمان دارم كه شما فلسطين را به مركز آرمان‌هاي بزرگ تبديل و به تمامي كشورهائي كه يهوديان در آن زندگي مي‌كنند نورافشاني خواهيد كرد. آنچه كه حضور در همايش امروز را براي من لذت بخش مي‌كند اين احساس است كه در اين روز تاريخي كه دولت بريتانيا اعلاميه خود را صادر كرده است شما تنها به خود نمي‌انديشيد بلكه به ديگران نيز فكر مي‌كنيد، اينكه همواره با نگاه به گذشته از اين واقعيت لذت خواهيد برد كه به هنگام تحقق وعده موعود، هنگامي كه اميد به از بند رستن شما در دل‌ها زنده شد، شما تنها به فكر خود نبوده‌ايد بلكه به مخالفان خود، ارامنه و اعراب سوري نيز انديشيده‌ايد. گفته مي‌شود كه يهوديان از حافظه‌اي بسيار قوي برخوردارند. اطمينان دارم كه شما «كوردوا» را به ياد داريد، سرزميني كه نفوذ شما بر تمدن نوين در آنجا به اوج خود رسيد و فكر مي‌كنم به ياد مي‌آوريد كه مديون اعراب كوردوا هستيد. به ياد داريد آن روزهائي را كه يهوديان در روسيه سركوب مي‌شدند و ارامنه در تحمل ستم‌ها با شما همراه بودند و شما مديون آنها هستيد. گرچه ماهيت اين حوادث غم‌انگيز با يكديگر تفاوت دارد اما اين سه فاجعه، سرانجام به يك پيروزي ختم شده‌اند. اگر اين سه مصيبت در هم ادغام شوند، تحقق آرمان‌هاي شما حتمي است. چنانچه اين سه نيرو ناديده گرفته شوند، بيم آن مي‌رود كه هر يك از آنها قرباني ماجراجويان سياسي، نظامي يا مالي شوند. براي آباداني و پيشرفت فلسطين بايد آرامش در سوريه برقرار شود. براي تحقق آزادي در فلسطين بايد از بازگشت نژادهاي درنده‌خو به اين سرزمين جلوگيري كنيد. 11
شما خواهان آزادي ارمنستان هستيد چون آزادي تمامي ملل را خواستاريد. شما مي‌خواهيد از آزادي اعراب اطمينان حاصل كنيد چون آنها هميشه همسايه شما خواهند بود. و اميدوارم كه شاهد روزي باشم كه قوم بني‌اسرائيل با تمامي شكوه و بردباري‌اش استهزاء را كنار گذارد و ترديد را از ميان بردارد و هر سه ملت ارمني، عرب و يهودي، جهانيان را از صفات خوبي كه خداوند در وجود آنها به وديعه نهاده است بهره‌مند سازند.
دكتر ام. گاستر خاخام يهوديان پرتقال مقيم انگليس گفت:
من نه به عنوان يك صهيونيست تازه بلكه يك دوست قديمي در برابر شما ايستاده‌ام. وي به عنوان يك صهيونيست كهنه كار و برخوردار از ايماني ژرف در برابر مردم ايستاده بود و به حقانيت كلام خداوند و وعده باشكوهي كه به قوم بني‌اسرائيل داده شده است ايمان داشت و مردم به بينش و انديشه، آرمان‌ها و آرزوهاي يهوديان به ديده تمسخر نگاه كرده‌اند اما آنها با شور و شوق خلل‌ناپذير به فعاليتهاي خود ادامه داده‌اند. آنچه كه بسياري از مردم رؤيا مي‌دانستند اكنون به واقعيت تبديل شده است. آنها امروز در اين همايش حضور يافته بودند تا آنچه را كه با اشك و آه كاشته بودند با شادي و شوق برداشت كنند. قومي كه هرتزل را به رهبري جنبش صهيونيستي برگزيد و او بار مشكلات را تحمل كرد او به اين اعتماد وفادار ماند و پرچم صهيون را به اهتزاز درآورد و اكنون نوبت يكايك يهوديان است تا در چنين روزي، پس از سالها انتظار، از لذت مشاهده دستآوردهاي خود برخوردار شوند. آنها در اينجا گرد آمده‌اند تا از اقدام شايان توجه دولت بريتانيا در صدور اين اعلاميه و حمايت از آرمان يهوديان، قدرداني كنند. اما صهيونيسم نه يك مسأله محلي بود و نه يك گروه كوچك از يهوديان انگليس را در بر مي‌گرفت. صهيونيسم جنبشي بود كه تمامي نژاد يهود را تحت تأثير قرارداد تمامي يهوديان در هر نقطه از جهان در احساس حق‌شناسي و تشكر، يكپارچه و متحد بودند. كساني كه در اين همايش حضور دارند بيانگر احساسي هستند كه تمامي يهوديان جهان را در بر گرفته است. اعلاميه دولت بيانگر عظمت اين دولت است كه مشكل يهوديان، را كه جنبه جغرافيايي محلي داشت به يك مسأله با اهميت بين‌المللي تبديل كرده است. 12 لازم است تا درك روشني از مواضع صهيونيسم و تعابيري كه در اعلاميه دولت يهود به كار رفته است داشته باشيم. اصطلاح «موطن ملي» اولين بار در «برنامه بال» كه سنگ بناي صهيونيسم در آنجا نهاده شد به كار رفت و اين واژه زماني انتخاب شد كه معني سياسي دقيقي نداشت.
شركت‌كنندگان در كنگره بال، مي‌خواستند تا اصطلاح "موطن ملي" معني اصلي و واقعي خود را پيدا كند. آنچه آنها خواستار آن بودند، صرفآ دريافت اجازه براي تأسيس آبادي‌نشين‌هاي يهودي در فلسطين يا دايركردن مؤسسات آموزشي، فرهنگي و صنعتي نبود، آنها مي‌خواستند تا در فلسطين يك كشور خودمختار يهوديان به معني واقعي كلمه تأسيس كنند. آنها مي‌خواستند تا فلسطين، فلسطين يهوديان باشد، به سرزمين قوم بني اسرائيل، تبديل شود. زمين بايد از آن يهوديان شود. 13
آقاي اسرائيل زنگويل 14 در حمايت از اعلاميه دولت انگليس گفت:
به عنوان نماينده «سازمان سرزميني يهود» 15 اين افتخار را يافته است تا به اين مناسبت به يادماندني در سكوي خطابه قرار گيرد. وي گفت "در مقام رئيس سازمان سرزميني يهود، همواره از رهبران شما انتقاد كرده‌ام. اما امروز قصد انتقاد ندارم بلكه براي عرض شادباش و اعلام همكاري در اين همايش حضور يافته‌ام. به رهبران شما به ويژه به دكتر وايزمن و به آقاي سوكولو به خاطر دستاوردهاي آنان در زمينه ديپلماسي شادباش مي‌گويم. من نيز همانند ديگر يهوديان جهان آرزو مي‌كنم كه اين موفقيت ديپلماتيك با پيروزي‌هاي مشابه در ميدان عمل كه زمينه دشواري است، همراه شود. من در مقام رئيس سازمان سرزميني يهود وظيفه دارم تا با توجه به هدف اين سازمان، سرزمين خودمختاري را تدارك ببينم. هرگونه تلاش از جانب من در مخالفت با طرح‌هاي عملي براي تأمين قلمرو يهوديان نه تنها خيانت عليه آنان بلكه خيانت به آرماني است كه سازمان سرزميني يهود، براي تحقق آن تأسيس شده است. 16 به عنوان اولين ثمره مذاكرات دوستانه با صهيونيسم كه در ماه ژوئيه آغاز شد، اين افتخار را به دست آورده‌ام تا در مراسم امروز حضور داشته باشم و از همدلي دولت انگليس با آرمان‌هاي يهود تجليل كنم.
دبليو. اورزبي ـ گور عضو پارلمان انگليس بيشتر از اين بابت خوشحال بود كه اعلاميه دولت در حمايت از آرمان‌هاي صهيونيستي صادر شده است. وي گفت:
از اينكه مي‌بيند اكثريت چشمگير نمايندگان در مجلس عوام از جنبش صهيونيستي پشتيباني مي‌كنند، بسيار شادمان است. وي گفت همانگونه كه سرمارك سايكس به عنوان يك مسيحي پيرو كليساي رم از جنبش صهيونيستي حمايت كرد من نيز كه عضو كليساي انگليس هستم از اين جنبش پشتيباني مي‌كنم. وي گفت براي بازگرداندن فلسطين به يهوديان و تبديل آن به موطن آنان، دست دوستي به سوي صهيونيستها كه براي تحقق اين هدف مبارزه مي‌كنند، دراز كرده است. وي گفت اراده خداوند در تمامي اين تحولات دخيل بوده است. وي گفت از اولين لحظه ملاقات با رهبران صهيونيست در مصر، انگليس و نقاط ديگر به صداقت، خلق و خوي كاملا انگليسي و بي‌شائبه بودن آنان پي برده و مجذوب آنها شده است. رهبر جنبش صهيونيستي در انگليس از قابليت‌هاي چشمگيري برخوردار است: وي دولتمردي چيره‌دست، با اراده و بردبار است و همين ويژگي‌ها او را در نزد همه محبوب كرده است. او رزبي ـ گور تاكنون از هيچ كوششي براي پيشبرد اهداف جنبش صهونيستي دريغ نداشته و در آينده نيز صهيونيستها مي‌توانند به عنوان يك دولت، به او تكيه كنند.
آقاي اچ .ان موستيچيان 17 يكي از اعضاي هيئت نمايندگي ارامنه 18 گفت:
با استفاده از فرصت پيش‌آمده، دميدن سپيده شادي در دره‌هاي سرزمين اجدادي يهود را از صميم قلب از سوي ارامنه به برادران يهودي خود شادباش مي‌گويم. وي با مقايسه دو قوم يهود و ارمني گفت اين دو قوم ستمهاي مشابهي تحمل كرده‌اند لكن در برابر مرگ و نيستي سرتسليم فرود نياورده‌اند و امروز دست در دست يكديگر چشم به دوران تازه‌اي دوخته‌اند كه تجديد حيات ملي آنها را نويد مي‌دهد و همه مي‌دانند كه ارمنستان از جمله اولين كشورهائي است كه در تاريخ يهوديان، از آن سخن به ميان آمده است و يكهزار و دويست سال پيش، سلسله‌اي از شاهان ارامنه كه خون يهودي هم در رگ‌هاي خود داشتند بر ملت خود حكومت كرده‌اند. يهوديان در پي از دست‌دادن استقلال خود، در اسارت و تبعيد به زندگي ادامه دادند و ارامنه نيز با از دست دادن استقلال خود، آواره و سرگردان شدند. گرچه اين لحظه براي بيان اين نكته مناسب نيست اما ارامنه در خلال سه سال گذشته چنان فجايعي را متحمل شده‌اند كه كشتار يهوديان در مقايسه با اين فجايع، بسيار كم‌رنگ است. اما ارامنه نيز با توجه به اعلاميه دولت بريتانيا، همانند يهوديان، چشم به «فردا» دوخته‌اند. ارامنه نيز همچون برادران يهود، قرن‌هاست كه انتظار مي‌كشند و اين دو قوم همراه با اعراب، فلسطين را به يك سرزمين موعود ديگر و بهشت برين و كانوني كه مايه افتخار و سربلندي بشريت باشد، تبديل خواهند كرد.
دكتر وايزمن رئيس فدراسيون صهيونيستي انگليس با اشاره به واژه‌ها و سخنان تمجيدآميزي كه درباره يهوديان ابراز شده است، آرزو كرد كه يهوديان نسل حاضر و نسل‌هاي آينده شأن و ارزش اين فرصت تاريخي را درك و نه تنها در حرف، بلكه در عمل از اين اعلاميه مهم پشتيباني كنند. وي گفت اين يك واقعيت است و نه يك استعاره كه بيست قرن گذشته اكنون به يهوديان مي‌نگرد تا ببيند چگونه از فرصتي كه بريتانيا در اختيار آنان قرار داده است استفاده مي‌كنند. جيمز روچيلد گفت نسل حاضر بار مسئوليت عظيم دو هزار ساله را بر شانه‌هاي خود دارد و دعا كرد كه اين نسل بتواند به خوبي از عهده مسئوليت خود برآيد.
تمامي شركت‌كنندگان در اين همايش به پا خاستند و در ميان شور و هيجان زايدالوصف واژه‌هاي زبور را تكرار كردند. سپس "سرود ملي يهود 19 " و سرود " خداوند پادشاه را حفظ كند" 20 توسط انجمن همسرايان، خوانده شد! لرد روچيلد براي قرائت اعلاميه دولت بريتانيا در سكوي سخنرانان قرار گرفت و گفت " براي يهوديان مايه افتخار است كه نمايندگان پنج مذهب از اين روز تاريخي استقبال كرده‌اند»! 21
در ميان كساني كه به اين همايش پيام ارسال كردند مي‌توان به شخصيت‌هاي زير اشاره كرد: ويسكنت گري فالودن22، وزير مشاور در امور خارجه بريتانيا (1916 ـ 1905) «از صميم قلب از اعلاميه آقاي بالفور حمايت مي‌كنم و خوشحالم از اينكه دولت با صدور اين اعلاميه ديدگاه خود را رسمآ اعلام كرد.»
آرتور هندرسون 23، عضو پارلمان: حزب كارگر درخواست‌هاي يهوديان را در سراسر كشورهاي جهان براي برخورداري از حقوق ابتدائي تساهل، آزادي اقامت و تجارت، حقوق مساوي شهروندي كه بايد به تمامي شهروندان ملل مختلف جهان اعطا شود، تائيد مي‌كند! در ضمن حزب كارگر اميدوار است با پايان گرفتن جنگ، تفاهمي به دست آيد كه در پرتو آن فلسطين آزاد شود و بر اساس يك موافقتنامه بين‌المللي، به يك كشور تبديل شود و يهوديان بتوانند به آنجا بازگردند و بدون دخالت نژاد يا مذاهب بيگانه، راه رستگاري خود را انتخاب كنند.
ماركز كروه 24، وزير مشاور در امور هند (15- 1910) «از مدتها پيش آرزوي صدور چنين اعلاميه‌اي را داشته‌ام. اكنون كه اين اعلاميه صادر شده است، تمامي يهودياني كه در كشورهاي مختلف از زندگي سعادتمندي برخوردارند و كساني كه همواره در رؤياي بازگشت قوم يهود به سرزمين باستاني خود بوده‌اند، بدون شك از اين اعلاميه استقبال مي‌كنند. ما در محدوده مرزهاي اين سرزمين، هم‌اكنون شاهد يك رشته پيروزي‌ها و جانفشاني انسان‌هاي شريف در راه آرمان مشتركي هستيم كه اميد به بازگشت يهوديان به فلسطين، جزئي از آنرا تشكيل مي‌دهد.