موسسه
مطالعات تاريخ معاصر ايران (مقالات) WWW.IICHS.ORG
روند كشف حجاب و واكنش روحانيان
حميد بصيرت منش
تبليغات غربگرايان به سود بي حجابي موجب شد که برخي از علما به دفاع از حکم اسلامي حجاب بپردازند. از جمله آثاري که در سالهاي اول حکومت رضاشاه نگاشته شدند، بايد از رسالة وسيلهالعفايف يا طومار عفت ياد کرد که در ابتداي سال 1307 در رشت منتشر شد.
حکومت رضاشاه هرچند که نتوانست پس از سالهاي اوليه کشف حجاب را در جامعه رسمي سازد، ليکن در جهت عادي سازي بي حجابي تلاشهاي گوناگوني انجام داد. در سالهاي پيش از سفر رضاشاه به ترکيه موضوع حجاب زنان همچنان در راس مسائل اجتماعي بود و فشار بينالمللي نيز در اين زمينه وجود داشت. به نوشتة روزنامه مليت، چاپ اسلامبول، در تاريخ 6 سپتامبر 1931 (4 شهريور 1310) شاه ايران نزديک به پانصد نفر از خانمهاي ايراني را به دربار دعوت کرد و پس از نصيحت از آنها خواست تا چادرهاي خود را بردارند؛ و آنان نيز فرمان شاه را با خرسندي پذيرفتند.
با کنار گذاشته شدن مخبرالسلطنه و آغاز نخستوزيري مجدد محمدعلي فروغي، از 21 شهريور 1312 سياستهاي تجددمآبانه شدت يافت. نه ماه پس از آن، سفر رضاشاه به ترکيه (از 12 خرداد تا 14 تير 1313) نقطة عطفي در قضية کشف حجاب بود.
با آغاز سال 1314 روند فعاليت دولت براي کشف حجاب به اوج رسيد. در فروردين 1314 (ظاهراً 13 فروردين) مطابق طرح علياصغر حکمت، در مجلس جشني در يکي از مدارس شيراز دختران به صف ايستاده پس از خواندن دکلمه و سرود به ورزش ژيمناستيک مشغول شدند. به طوري که گفته شده دو تن از روحانيان شيراز، محمدعلي حکيم و ميرزا صدرالدين محلاتي، در اعتراض به اين اقدام. مجلس مذکور را ترک گفتند و پس از آن سيد حسامالدين فال اسيري، از روحانيان سرشناس شيراز، در يک سخنراني به اين اقدام اعتراض نمود که به دنبال آن دستگير و تبعيد شد.
واکنش آيات انعکاس اخبار بيحجابي و به ويژه اخبار شيراز در نشريات و يا به وسيلة طبقات مختلف مردم به مراجع بزرگ قم و مشهد، آنان را به تکاپو واداشت. در مشهد اين قصه سر دراز داشت. به رغم مذهبي بودن شهر مقدس مشهد، حکومت رضاشاه سعي داشت که برنامه هاي ضدمذهبي خود را از همين شهر آغاز کند. سرانجام، آيتالله قمي، پس از مشورت با تعدادي از رجال و روحانيان، تصميم گرفت که براي جلوگيري از کشف حجاب و استعمال کلاه شاپو به تهران مسافرت کند و با رضاشاه گفت وگو نمايد.
سرکوب قيام گوهرشاد اگرچه ميزان اختناق حاکم بر جامعه را افزايش داد، ليکن هنوز هم روحانيان مهمترين گروه مخالف کشف حجاب شمرده ميشدند و مانع جدي در اين راه قلمداد ميگرديدند.
|
چاپ |