موسسه
مطالعات تاريخ
معاصر ايران (نشريه الکترونيکي زنان) WWW.IICHS.ORG
8. سلطان خانم (سلطان بيگم خانم) از زنان عالم و شاعر و خوشنويس، دومين دختر فتحعلي شاه از مريم خانم. وي از متشخص‌ترين زنان دربار بود که علم عروض و نجوم و خط شکسته را نزد محمود ميرزا فرا گرفت. به دستور پدرش، به عقد ازدواج محمد خان پسر مهديقلي خان بيکر بيگي درآمد و پس از چندي در اوان جواني درگذشت.
9. سلطاني بسطامي، از زنان اديب، شاعر و خوشنويس قرن 13 ه.ق (متولد 1296 ه.ق). وي فرزند ميرزا فتح الله ذوقي شاعر بود. پدرش در تعليم و تربيت او همت گماشت. خواندن و نوشتن را در کودکي آموخت و خوشنويسي و شعر و ادب فارسي و عربي را نيز فرا گرفت. گويند اشعار عربي زيادي از دورۀ جاهلي از حفظ داشت و ديواني نيز فراهم آورده بود. در اوايل جواني با پسر محمد ناصر خان قاجار ملقب به ظهير الدوله ازدواج کرد.
10. شاد ملک خاتون از زنان خوشنويس اواخر قرن 9 ه.ق، دختر محمد سلطان گورکاني و نوه تيمور لنگ. درباره چگونگي زندگي وي اطلاع دقيقي در دست نيست و تنها خطوط خوشنويسي شدۀ چندي از وي باقي است. از جمله قرآني مذَهّب در قطع متوسط با خط سه دانگ خوش.
11. عفاف، از زنان دانشمند، خوشنويس و شاعر قرن 13 ه.ق. همسر شاهزاده حيدر قلي ميرزا، فرزند فتحعلي شاه قاجار، او خط شکسته را خوش مي‌نوشت. با علوم غريبه نيز آشنا بود و شعر نيز مي‌سرود.
12. عفت (= همايون سلطان خانم)، از زنان عارف، شاعر و خوشنويس قرن 13 ه.ق مشهور به خانم خانمان. وي نخستين دختر فتحعلي شاه قاجار و خواهر تني حسينعلي ميرزا فرمانفر و همسر ابراهيم خان ظهير الدوله بود. به نوشته محمود ميرزا در تذکرۀ نقل مجلس، عفت خانم از علوم نجوم، هيئت و مقدمات عربي بهره داشت. خط نستعليق و شکسته را خوب مي‌نوشت و شعر را نيز نيکو مي‌سرود. چون عارف مسلک بود غالباً مثنوي مولوي مي‌خواند و اشعاري نيز به سبک مثنوي مي‌سرود.
13. علويه خانم، از زنان هنرمند، نقاش و خطاط ناخني در قرن 13 ه.ق بود. وي خط را به شيوۀ ناخني مي‌نوشت و نقوش تزئيني را نيز به شيوۀ ناخني مي‌افزود. از آثار امضا دارش، اثري از او در حراج کريستي 11 آوريل 1989 در لندن به فروش رسيد که مرقعي بود به خط نستعليق شش دانگ که به خط ناخني کتابت نموده و حواشي صفحات را با ترسيمات ساده‌اي به شيوۀ ناخني تزئين نموده با رقم: «در ارض اقدس قم تحرير شد، کتبه علويه في سنه 1313 ق».
14. فاطمه سلطان، دختر مقصود علي از زنان خوشنويس قرن 10 ه.ق. نام وي به همراه خواهرش زينب در فهرست خوشنويسان قرن 10 هـ آمده است. به گفته مهدي بياني از آثار خطي موجود از وي، قرآني به قطع وزيري است که در تاريخ 982 ق به خط خفي خوش نوشته شده است و پنج صفحه آخر آن نو نويس نسخ و رقاع خوشنويسي شده است. در انتهاي قرآن نيز اختتاميه‌اي به خط فاطمه سلطان است به اين قرار: «حسب الامر حضرت خورشيد مرتبت، بلقيس حشمت، نتيجۀ دودمان سلطنت و شهرياري و خلاصه خاندان خوقنت و جهانداري، سلطان بيگم ابنة السلطان بن السلطان، شاه عالم پناه طهماسب خلد الله ملکه ابوالابدين الي يوم دين، علي يد الخاسر و بالسعي الفاظ مني و انا المحتا جة الي رحمة ربي الرحمن، بنت مقصود علي، فاطمه سلطان اميد به چشم مغفرت و خطا پوشي در آن نظر فرموده و به عين عنايت و فضاي بي نهايت از عيوب و نواقص آن گذشته و به عوض هر عيبي به لوح ضمير خود حسني ثبت فرمايند، چنين است زيرا که اکسير همتشان مجموع نواقص را کمال است و در زير آن عبارت «فاطمه بنت مقصود علي تاريخ ربيع الاول 982 ق» ضبط است.
15. مريم بانو نائيني، از زنان خوشنويس قرن 14 ه.ق (شرح احوال وي در شماره 5 همين بخش از سايت آمده است).
16. مستوره کردستاني، خوشنويس و تاريخ نويس معاصر ايران (شرح احوال وي در شماره 2 همين بخش از سايت آمده است).
17. مَلک، از زنان خوشنويس و شاعر قرن 14 ه.ق (متولد 1307 ق) وي دختر محمد تقي ميرزا حسام السلطنه و نوۀ فتحعلي شاه قاجار بود. ملک بانويي با سواد و با ذوق بود و خط زيبايي نيز داشت.
18. هما نقاش ناخني، از زنان خوشنويس و نقاش قرن 14 ه.ق. وي در تصويرگري و خوشنويسي به شيوۀ ناخني مهارت داشت. از آثار رقم دار ناخني او، دسته گل زيبايي با برگها و شاخه‌هايي فراوان است که در لابه‌لاي آنها، پروانه‌هايي نيز نشانده و به خط نستعليق ناخني با رقم «هما 1286» امضا کرده است.
زنان خوشنويس (کاتبان وحي): مقدمه
زنان خوشنويس (کاتبان وحي): صفحه 1
زنان خوشنويس (کاتبان وحي): صفحه 2
زنان خوشنويس (کاتبان وحي): صفحه 4
|
|
|
عکس تزئینی است |
