راهکارهاي نظام پهلوي در آوازه‌گريهاي مثبت رسانه‌هاي بيگانه نسبت به خويش

نيلوفر کسري

رژيم پهلوي، در راستاي تحکيم پايه‌هاي خود از همه رسانه‌هاي داخلي براي ترويج عقايدش ياري مي‌گرفت. اين خصوصيت به ويژه پس از دهه 1340 و تحکيم پايه‌هاي رژيم به عنوان قدرت برتر در منطقه اوج گرفت و به رسانه‌هاي خارجي نيز کشيده شد. به همين دليل، شاه جهت جلب افکار عمومي غرب، به حمايت از نويسندگان خارجي وچاپ مقالات ايشان در نشريات اقدام مي‌کرد.

شاه در اواخر سلطنتش هر چه ثروتمندتر و قدرتمندتر مي‌شد، بيشتر تلاش مي‌کرد تا رسانه‌هاي غربي را با پرداخت رشوه به ستايشگري از خود وا دارد. از همين روي، در 1354، يک موسسه‌ اسراييلي را به خدمت گرفت تا با نفوذ در مطبوعات غربي، بر افکار عمومي غرب اثر بگذارد. هيئت اسرائيلي در دي ماه همان سال، به ايران مسافرت کرد تا «درباره‌ برنامه‌ روابط عمومي» شاه «در ايالات متحده‌ آمريکا و وسايل ارتباط جمعي خارجي» تبادل نظر کند. محور اين مذاکرات «سوالات اساسي در مورد تصوير» رژيم، نحوه‌ انجام آن از طريق مطبوعات، تلويزيون و يا جامعه‌ دانشگاهي بود. رژيم شاه علاوه بر استخدام موسسه‌ فوق، قراردادي با «موسسه‌ رودر (Ruder) و فين (Finn) در نيويورک به امضا رساند تا در آمريکا چهره‌ مثبتي از شاه ارائه دهند. قرار شد که اين موسسه ضمن برقراري تماس با موسسات مطبوعاتي و انتشاراتي چون نيويورک تايمز، مجله‌ تايم، هارپر و واشنگتن پست، به تبليغ مثبت رژيم شاه بپردازد. در آمريکا مسئول پيگيري تبليغ به نفع شاه در رسانه‌هاي گروهي، اردشير زاهدي، سفير ايران بود. زاهدي با پرداخت رشوه‌هايي به صورت هديه توانست يک باند وسيع روزنامه‌نگار و خبرنگار را جزء حلقه‌ چاپلوسان دربار پهلوي درآورد. سند زير، موجود در موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران، گوياي يک نمونه از فعاليتهايي است که در زمينه کسب وجهه براي دربار پهلوي در سطح بين المللي وجود داشت.

[شير ايستاده ، خورشيد ، شمشير]

وزارت اطلاعات و جهانگردي

دفتر وزير

جناب آقاي اميرعباس هويدا

نخست وزير

بررسي مطبوعات جهان نشان مي‌دهد که ايران يکي از چند کشور معدودي است که به طور مرتب از نظر سياسي، اقتصادي، اجتماعي، و نظامي مورد بحث و گفتگو و تجزيه و تحليل وسائل ارتباط جمعي در کشورهاي جهان قرار مي‌گيرد. افراد و يا سازمان‌ها‌يي که به هر ترتيب تفسيرها ، مطالب و مقالاتي در باره ايران پخش و يا انتشار مي‌دهند، به سه دسته تقسيم مي شوند:

بيطرفان و بي نظران؛

مغرضان و مخالفان؛

طرفدارن ايران .

گروه اول و دوم به طور مستمر و پيگير توسط عوامل مخالف و منابع غير موثق تغذيه مي‌شوند و مطالبي که منتشر مي‌‌نمايد، غالباً غيرواقعي، تحريک‌آميز، مسموم و مشوب کننده افکار عمومي جهانيان نسبت به ايران بوده و لاجرم تاثيرات منفي و سوء بر روي خوانندگان و شنوندگان بر جاي مي‌گذارد. در مقابل، اقداماتي که براي آگاه ساختن جامعه خارجي از طرف ايران به عمل مي آيد و با سعي و کوششي که براي خنثي ساختن تبليغات سو ء به کار ميرود، بسيار اندک و ناچيز و نامرتب و حساب نشده و غير مستمر و در نتيجه غير نافذ مي‌باشد.

علاوه بر مطبوعات و راديو تلويزيون هاي خارجي، عوامل و سازمان هايي نظير سازمان عفو بين‌المللي، سازمان دفاع از حقوق بشر و کنفدراسيون دانشجويان ايراني با هدفها و منظورهاي خاص برنامههاي منظم و پيگير با پشتيباني مالي سازمانهايي که منافع آنها اقتضا مي نمايد، تظاهرات و جنجالهايي بپا مي‌کنند و افکار مردم کشورهاي خارج، بخصوص افکار مردم آمريکا، را عليه دولت شاهنشاهي ايران مشوب و مغشوش مي‌نمايند. در اين رهگذر، نه تنها اقدامات سازمانهاي ايراني مستقر در خارج و سازمانهاي مربوط در ايران اثرات منفي فعاليتهاي دشمنان را از بين نمي‌برد، بلکه گاهي ناهماهنگي در اقدامات و ناآگاهيهاي مسئولين اجرايي موجب مي‌گردد که بعضي از اقدامات خنثي‌سازي نيز به نوبه خود عامل و وسيله اي و دست آويزي عليه کشور بشود. گذشته از اينها، بايد متذکر شد که تاکنون به جاي تلاش و کوشش در راه شناساندن هرچه بيشتر فرهنگ و تمدن و پيشرفتهاي ايران به خارجيان و ايرانيان مقيم خارج، به طور مستمر و در سطح وسيع ، همه نيروها براي خنثي سازي اقدامات مخالفان به کار رفته و به عبارت ديگر : سياست تبليغاتي تا اين لحظه جنبه تدافعي داشته و از نظر رواني سياست تدافعي محکوم به شکست است و به اين ترتيب جز متشکل کردن و هماهنگ ساختن فعاليت سازمانهاي اقدام کننده و بهره برداري کامل از اقدامات حساب شده و مستمر آنها ، چاره‌اي نيست.

ذيلا وسائل مورد استفاده عوامل مخالف، نکات مورد بحث مخالفين، نارساييها و علل ناموفق بودن اقدامات ايران و راههاي حل مشکلات موجود را به طور فهرستوار به استحضار مي رساند :

1 . مطبوعات؛

2. راديو و تلويزيون ها؛

3. نشريات گوناگون از قبيل بولتن و جزوه و کتاب و پوستر و فيلم؛

4 . ايراد سخنراني توسط عوامل مخالف ايران يا افراد ناراضي؛

5. تحبيب دانشجويان ايراني تازه وارد و تحت تاثير قرار دادن آنها با ارائه سرويس هاي دوستانه و حل مشکلات آنها؛

6. حمايتها و پشتيباني‌ها‌ي برخي از مقامات آمريکايي و به خصوص اعضاي کنگره که در واقع بي نظرند، اما توسط عوامل مختلف توجيه شده اند

7. برگزاري تظاهرت توسط دانشجويان ايراني و گاه با مشارکت دانشجويان خارجي.

ب. عناوين مورد بحث مخالفين:

1. وضع زندانيان در ايران به خصوص با تکيه بر تعداد و شکنجه آنان؛

2. عدم رعايت حقوق بشر در ايران؛

3. دستاويز قرار دادن رويدادهاي خاص نظير فساد اداري، افزايش قيمت نفت، امور تسليحاتي و مطالب ديگري تحت عنوان امور کشاورزان، ميزان بيسوادي ترافيک، مسکن و امور معاش جامعه ايران.

پ. نارسايي‌ها و علل ناموفق بودن اقدامات ايران:

1. تدافعي بودن فعاليتهاي تبليغاتي ايران در خارج که اصولا محکوم به شکست است ؛

2. تشتت و ناهماهنگي اقدامات در زمينه روابط عمومي، اطلاعات و تبليغات ؛

3. عدم بهره‌برداري صحيح و کافي از هزينه هايي که به وسيله سازمانهاي مختلف به عمل مي‌آيد، به سبب نبودن هماهنگي بين سازمانهاي مستقر در خارج و دوباره‌کاريها؛

4. تشکيل کميته‌هاي مختلف و ناهماهنگ در زمينه تبليغات خارج از کشور در سازمان‌هاي غير مسئول؛

5. متناوب بودن اقدامات در حالي ‌که امور تبليغاتي نياز به سياست مستمر دارد؛

3. بي توجهي به اختصاصات و عوامل رواني و ويژگي هاي جامعه آن کشور؛

4. کافي و آگاه نبودن برخي از ماموران اعزامي به خارج کشور و عدم توجه لازم به انتخاب افراد واجد شرايط.

ت. راه حلها:

1. ايجاد شوراي مرکزي جهت هماهنگ نمودن برنامه‌هاي روابط عمومي و فرهنگي و تبليغات خارجي کشور؛

2. مشخص کردن برنامه هاي هر دستگاه اجرايي از طريق شوراي مرکزي (انعکاس رويدادها و خبرهاي کشور و انجام برنامه‌هاي تبليغاتي طبق قانون تاسيس وزارت اطلاعات و جهانگردي از مسئوليتهاي خاص اين وزارت مي‌باشد)؛

3. ايجاد ضابطه‌هاي دقيق براي گزينش و انتصاب ماموران مطلع و آگاه و لايق جهت ارائه خدمات در خارج از کشور؛

4. ارائه آموزش سياسي و مطبوعاتي و روابط عمومي به ماموران شاغل و اعزامي؛

5. اعزام افراد صاحب نظر جهت ايراد سخنراني در محافل دانشگاهي و مذاکره با ارباب جرايد و مصاحبه در رسانه‌هاي گروهي خارج، حتي‌المقدور از بين استادان دانشگاهها و مقامات بخش خصوصي و ارباب مطبوعات؛

5. انتشار نشريه خاص خبري توسط بخش خصوصي و با حمايت دولت؛

6. انتشار و توزيع نشريات آماري از پيشرفتهاي ايران به زبان انگليسي در سراسر آمريکا؛

7. استفاده از راديو و تلويزيونهاي آمريکا براي انعکاس اخبار و رويدادهاي ايران ؛

8. ايجاد و تقويت خانه مطبوعات براي خبرنگاران خارجي مقيم به منظور آگاه ساختن آنها از حقايق رويدادهاي وسائل مربوط به ايران.

9. رساندن خبرها و رويدادهاي مهم ايران به موقع به خبرنگاران خارجي مقيم؛

10. دعوت از خبرنگاران و مسئولان رسانه‌هاي گروهي و شخصيتهاي با نفوذ و رهبران افکار عمومي جهت بازديد از ايران و ملاحظه عيني پيشرفتها؛

11. آموزش عده‌اي براي مهمانداري و راهنمايي ميهمانان خارجي؛

12. مطالعه و بررسي دقيق جواع آمريکايي و اروپايي به منظور تعيين بهترين و نافذترين راه نفوذ تبليغاتي در آنها؛

13. چاپ و انتشار جزوات اطلاعاتي و آماري درباره امور عمومي و پيشرفتهاي کشور به زبانهاي خارجي .

وزير اطلاعات و جهانگردي

کريم پاشا بهادري

[75481- 75483 پ]