مکتوبي که براي اين شماره در نظر گرفته شده نامهاي از تومانآغا فروغالدوله، يکي از دختران ناصرالدين شاه و همسر عليخان ظهيرالدوله، به پيشکار خود حاجيخان است که مديريت و نظارت اين زن بر امور ملکي خود را در زمان غيبت شوياش به نمايش ميگذارد. در جامعهاي که به نظر مردانه ميآمد مديريت امور زندگي و معاش خانواده را زنان برعهده داشتند. تنها گواه اين اقتدار مکتوبات و اسنادي است که از زندگي روزمره به جاي مانده و در تاريخهاي سياسي کمتر به اين موضوعات بر ميخورريم. در اين نامه فروغالدوله، مسلط به امور باغداري و ملکداري دستورات اساسي به حاجي خان در زمينه باغبانها، کاشت انواع درخت، تعمير ديوار و رسيدگي به تصرف زمينهاي باغ داده است :
عاليجناب حاجي خان
از اين که باغبانها درختهاي اينجا را انداختند که حرجي نيست. من پارسال هم اينجا را ديده بودم. اين باغ جفت جنگل بود. از اينکه ميگويند ما درخت نينداختهايم، درخت اينجا همين بودست که من باور نخواهم کرد. اگر هزار قسم هم بخورند يقين دارم درختهاي اينجا را بيشترش را انداختهاند. شما بفرستيد اجارهدار بياوريد، باغبانهاي خوب از براي اينجا بگيريد. اينها خيلي حرامزاده پدرسوخته هستند. حکماَ اينها را بايد بيرون کرد.
اين باغ را قمرالسلطنه در سالي هفتاد هشتاد تومان اجاره ميداد شما که مواجب باغبان را از پارسال تا امسال از خودتان داديد و اجاره اينجا را کسي نديدست. حالا هم اول سال است، اول گل سرخ و چيزهاي ديگر اينجاست. مبالغي اينجا زمين داريد، آب هم که داريد اجاره اينجا را معلوم کنيد چقدرست.
بفرستيد معمار بياورند خرج ديوار باغ بيرون را هم معلوم کنيد. بعد بدهيد هرچه اجاره اينجاست از همان پول ديوارش را بکشند درخت بکارند. اين باغ اندرون که ديوار دارد بدهيد اينجا تبريزي زياد، درختهاي ميوه بکارند تا به بيرون برسد. اين خيابان بالاي حوض خانه را بدهيد درست تميز کنند، ريگ بريزند. باغچههاي دور حوض خانه را ريگ دورش بريزند. همين باغ اندرون را آلبالوي زياد بدهيد بکارند. وضع جنگل درست کنيد.
ديگر اينها را که نوشتم امروز فردا نکنيد. حکماَ حکماَ اين باغبانها را امروز بيرون کنيد که من خيلي از دست اينها جر آمدم . بايد امروز و فردا عمل اينجا را منظم کنيد. عمل باغبانها، عمل اجاره اينجا را تمام کنيد. حقيقت من از کار بينظم، بي قاعده خيلي بدم ميآيد. هرکاري که داريد حالا زمين بگذاريد. اول اينجا را منظم کنيد.
جاي که صاحب داشته باشد چرا بايد مجدالدوله زمينهاي اينجا را شخم کند حاصل بکارد شما هيچ نگوييد. بگذاريد به اميد دو تا باغبان بيمعني. کاغذ به مجدالدوله بنويسيد يا خودتان برويد پيش مجدالدوله بپرسيد به چه حساب زمينهاي ما را ضبط کردست. مگر اينجا صاحب ندارد. از اين قرار که معلوم است اگر خود باغ را هم بيايند ضبط کنند شما هنوز اطلاع نداشته باشيد در بند نباشيد. 1