حسين علاء

 

آسيه آل احمد

 

حسين علاء (معين‌الوزاره) در سال 1260ش در تهران متولد شد وي فرزند محمدعلي خان علاءالسلطنه (پرنس) و هما خانم عظمه‌الدوله دختر مجدالملک سينکي بود.

 

علاء تحصيلات ابتدايي و متوسطه خود را در لندن به اتمام رسانيد، و چون پدرش علاءالسلطنه وزيرمختار ايران در لندن بود. او را از 17 سالگي به عنوان آتاشه سفارت ايران استخدام کرد. وي پس از مدتي نايب سوم و نايب دوم سفارت شد. علاء همزمان با کار در سفارت در رشته حقوق دانشگاه لندن نيز تحصيل مي‌کرد.

 

پس از مشروطيت علاءالسلطنه، وزير خارجه، فرزند خود ميرزاحسين خان را به سمت رئيس کابينه وزارت خارجه منصوب کرد. وي به مدت 10 سال در اين سمت باقي بود تا 27 دي ماه 1296 که مستوفي‌الممالک به صدارت رسيد و ميرزاحسين خان معين‌الوزاره را به وزارت فوائد عامه منصوب کرد. او در کابينه صمصام‌السلطنه نيز داراي همين عنوان بود.

 

در پاييز 1297 ميرزاحسين خان به همراه هيئت اعزامي ايران که متشکل از وزير خارجه، رئيس ديوان عالي تميز و... بود براي کنگره صلح ورساي به اروپا رفت. پس از بازگشت، وزيرمختار ايران در اسپانيا و سپس وزيرمختار ايران در امريکا شد. پس از بازگشت از امريکا در انتخابات دوره پنجم مجلس شوراي ملي شرکت کرد و به عنوان نماينده تهران وارد مجلس شد. در اين دوره وي به همراه سيدحسن مدرس، تقي‌زاده و دکتر مصدق ماده واحده مربوط به خلع احمدشاه از سلطنت و واگذاري حکومت موقت به رضا پهلوي را قبول نکرد و به آن رأي منفي داد. پس از اتمام دوره نمايندگي مجلس شورا در سال 1306 در کابينه مستوفي به وزارت فوائد عامه و تجارت منصوب شد و پس از مدتي از وزارت برکنار و به سفارت ايران در پاريس مأمور شد. حسين علاء طي سالهاي 1312 تا 1329 عهده‌دار مشاغل زير بود:

رياست اداره نظارت بر شرکتها، رياست اداره کل تجارت، وزير تجارت در کابينه محمود جم، رياست بانک ملي ايران، وزير دربار، از نمايندگان ايران در شوراي امنيت، وزير خارجه در کابينه منصورالملک، همچنين وي چندين دوره نماينده ايران در جامعه اتفاق ملل بوده است.

 

 

پس از ترور رزم‌آرا در نيمه اسفند 1329 مجلس شوراي ملي به نخست‌وزيري علاء ابراز تمايل کرد و علاء مأمور تشکيل کابينه شد ولي به علت ضعف در حل بحران نفت در ارديبهشت ماه استعفا داد و مجدداً به وزارت دربار بازگشت. وي مجدداً در دي ماه 1334 به فرمان شاه به نخست‌وزيري رسيد و پس از تشکيل کابينه بلافاصله براي معالجه رهسپار اروپا و عبدالله انتظام نايب نخست‌وزير شد.

 

آبان ماه 1334 به مناسبت درگذشت سيدمصطفي کاشاني مجلس ختمي در مسجد سلطاني برقرار بود که حسين علاء نيز در آن شرکت داشت و در همان زمان مورد سوءقصد قرار گرفت. ضارب وي مظفر ذوالقدر از اعضاي جمعيت فدائيان اسلام بود، و به علت گير کردن گلوله، با اسلحه به سر علاء ‌زده  که مختصر خونريزي و جراحت مي‌کند.

 

در دوران نخست‌وزيري او پيمان بغداد منعقد شد. حسين علاء در خرداد 1335 از نخست‌وزيري استعفا کرد که مورد موافقت قرار نگرفت و مجدد تشکيل کابينه داد و بالاخره در فروردين 1335 از نخست‌وزيري استعفا کرد و دوباره به وزارت دربار تعيين شد تا سال 1342 که به عنوان سناتور انتصابي از شيراز به مجلس راه يافت و يک سال بعد در سن 82 سالگي در تهران درگذشت. همسر وي فاطمه قراگزلو دختر ناصرالملک، نايب‌السلطنه احمدشاه بود.