اميراسدالله علم

 

آسيه آل احمد

 

اميراسدالله علم فرزند محمدابراهيم خان علم (شوکت‌الملک) امير قائنات در 1298ش در بيرجند متولد شد. تحصيلات خود را در بيرجند و تهران انجام داد و از دانشکده کشاورزي کرج فارغ‌التحصيل شد. علم پس از فوت پدر حکمران سيستان و بلوچستان شد. او در دولت محمد ساعد به وزارت کشور رسيد و در ترميم همين کابينه به وزارت کشاورزي منصوب شد. علم در دولت رجبعلي منصور نيز همان سمت را داشت و در دولت رزم‌آرا به وزارت کار منصوب شد.

 

در جريان کودتاي 28 مرداد 1332 علم نقش فعالي ايفا کرد و پس از کودتا نيز به گفته ارتشبد فردوست «سهم اساسي در برکناري سپهبد زاهدي از مسند نخست‌وزيري داشت». او با روي کار آمدن حسين علاء به وزارت کشور رسيد و در 1336 به عنوان دبيرکل حزب مردم انتخاب شد و تا مهر 1332 در اين حزب بود و يک سال بعد به مديرعاملي بنياد پهلوي منصوب شد. او از 28 تير 1341 تا 17 اسفند 1342 نخست‌وزير بود.

 

مهمترين وقايع دوران نخست‌وزيري او تصويب طرح لايحه انجمن ايالتي و ولايتي، اعتراض روحانيون و لغو اين لايحه، رفراندوم ششم بهمن و همچنين سرکوب قيام پانزدهم خرداد 1342 و تبعيد امام خميني بود. علاوه بر وقايع فوق انتخابات دوره بيست و يکم مجلس شوراي ملي و دوره چهارم مجلس سنا را پس از دو سال فترت انجام داد. اسدالله علم پس از استعفا از نخست‌وزيري، رياست دانشگاه پهلوي شيراز را برعهده گرفت و در آبان 1345 به وزارت دربار منصوب شد. تاجگذاري محمدرضا پهلوي و جشنهاي 2500 ساله شاهنشاهي در دوران وزارت دربار او انجام شد.

 

 

علم به علت بيماري سرطان خون و ترک کشور جهت معالجه از سوي شاه کنار گذاشته شد و به جاي او اميرعباس هويدا به وزارت دربار منصوب شد. علم در 25 فروردين 1357 درگذشت. او از دوستان بسيار نزديک و محرم اسرار محمدرضا پهلوي بود که از خود يادداشتهاي محرمانه‌اي به جا گذاشته است. اين يادداشتها به عنوان گزارشي دقيق از وضعيت دربار پهلوي و شخص شاه اعتبار زيادي دارد.