موسسه
مطالعات تاريخ معاصر ايران (مرمت) WWW.IICHS.ORG
The Importance of Preservation and Maintenance;
Their Role in Creating Damages like Stain on Paper
هايده خمسه
مقدمه
كاغذ به علت ماهيت طبيعي آن اگر خوب نگهداري و ذخيره نشود آسيب مي‌بيند و يكي از مهمترين اين آسيبها به صورت لكه بر روي كاغذ مشاهده مي‌شود.
لكه‌ها بر اثر عوامل متعددي ايجاد مي‌شوند و عمده‌ترين و مهمترين اين عوامل به شرح زير است:
|
|
اين لكه‌ها امكان دارد بر اثر مرمت ناصحيح مانند استفاده از چسبهاي نامناسب از قبيل چسب نواري مانند عكس شماره ت 15 – 149 ك
|
|
|
تصویر شماره 15 – 149 ك |
|
|
|
|
عکس شماره 321-2ع |
(عکس شماره 1) |
لكه‌هاي پوسته شده در عكسها بر اثر قرار گرفتن عكسها بر روي يكديگر و ايجاد چسبندگي في مابين آنها كه در نهايت منجر به جدا شدن پوسته آنها مي‌گردد مانند تصاوير زير [عكس شماره 2 ، 3 ، 4 و 5]
|
|
|
|
(عکس شماره 2) |
(عکس شماره 3) |
|
|
|
|
|
|
|
(عکس شماره 4) |
(عکس شماره 5) |
|
|
|
لكه‌هاي ناشي از پخش شدگي جوهر و مواد ظهور در هنگام چاپ عكسها مانند تصاوير زير كه در پشت و روي عكس نمايان مي‌شود [عكس شماره 6 و 7]
|
|
|
|
(عکس شماره 6) |
(عکس شماره 7) |
لكه‌هاي ناشي از نور ديدن عكسها مانند تصوير زير [عكس شماره 8]
|
|
|
(عکس شماره 8) |
لكه‌هاي ناشي از غبارگرفتگي مانند تصوير زير [عكس شماره 9] كه زدايش چنين لكه‌اي در عكس ديگر مشابه همين غبارگرفتگي در [عكس شماره 10] مي‌باشد.
|
|
|
|
(شماره 9) |
(شماره 10) |
و از همه مهمتر لكه آب مي‌باشد كه در اثر قرار گرفتن در محيط مرطوب بر روي كاغذ نمايان مي‌شود تأثير نفوذ آب در درون كاغذ از روي خطهاي مايل به قهوه‌اي نامنظم در محل مرطوب مشخص مي‌شود. اين لكه آب در اثر جمع شدن آهار، دوده و ناخالصيهاي كاغذ است كه به وضوح بر روي آن نمايان مي‌شود. اين چنين رطوبتهاي ايجادشده در كاغذ منشأ پيدايش لكه‌ها و آسيبهاي بيولوژي مانند رشد قارچ و كپك هستند كه اين آسيب را فاكسينگ (Foxing) مي‌نامند. فاكسينگ در اصطلاح عاميانه به معناي رنگ سوخته يا فاسدشده است در اينجا نيز اين معني صدق پيدا مي‌كند زيرا قارچها و كپكها علاوه بر ايجاد لكه موجب فاسد شدن و تخريب كامل كاغذ مي‌گردند.
ايجاد لكه بر اثر فعل و انفعالات شيميايي بين ناخالصيهاي آهن اعم از هيدروكسيد آهن و اكسيد آهن موجود در كاغذ و ساير اسيدهاي آلي رهاشده از قارچ مي‌باشد كه اين واكنش موجب لكه‌هاي قهوه‌اي رنگ بر روي كاغذ مي‌شود.
مانند تصوير زير [عكس شماره 55-2ع و اسناد شماره 11، 12، 13 و 14]
|
|
|
(عكس شماره 55-2ع) |
|
|
|
|
(اسناد شماره 11، 12، 13) |
(سند شماره 14) |
زماني كه آلودگي تازه باشد فقط ساختارهاي قارچي مشاهده مي‌شود و اثري از لكه نيست، اما با گذشت زمان تغيير رنگ در كاغذ به خوبي رويت مي‌شود.
قارچها معمولاً در رطوبت بالاي 70% و در عرض 72 ساعت رشد مي‌كنند بنابر اين سرعت عملشان خيلي بالاست كه در شروع رشد آنها مي‌توان با خشك كردن محيط از ادامه رشد آنها جلوگيري كرد. اين قارچها سرانجام كاغذ را به صورت خميري فاسد درمي‌آورند. مانند تصوير زير [عكس شماره 15]
|
|
|
(عكس شماره 15) |
نمونه ديگري از لكه آب بر روي عكس [عكس شماره 142-4-ع] نمايان است.
|
|
|
(عكس شماره 142-4-ع( |
لكه ناشي از آتش‌سوزي در سند زير مشاهده مي‌شود [سند شماره 71-1-138ق]
|
|
|
[سند شماره 71-1-138ق] |
لكه‌هاي رنگي كه زدايش آن نيز انجام شده [عكس شماره 5536-1-ت]
|
|
|
|
(عكس شماره 5536-1ت) |
|
با توجه به توضيحات فوق لكه‌ها به دو نوع كلي تقسيم مي‌شوند:
1. لكه‌هايي كه موجب انهدام سند و يا عكس نمي‌شوند و فقط تأثير بر روي زيبايي اثر دارند.
2. لكه‌هايي كه موجب انهدام سند مي‌شوند مانند لكه‌هاي سوختگي و يا قهوه‌اي شدن.
بنابر اين بررسي علت، نحوه ايجاد و چگونگي فعاليت اين لكه‌ها حائز اهميت است.
