موسسه
مطالعات تاريخ معاصر ايران (رجال) WWW.IICHS.ORG
دکتر جواد آشتياني
ويدا معزي‌نيا
دکتر جواد آشتياني در سال 1275 در تهران در خانواده‌اي روحاني چشم به جهان گشود. مادرش گلين آغا نام داشت و پدرش ميرزا هاشم آشتياني نماينده ادوار مختلف مجلس شوراي ملي و پدربزرگش ميرزا حسن آشتياني مجتهد معروف و رهبر جنبش تنباکو در تهران بود. وي تحصيلات ابتدايي را در مدارس اسلام و ثروت و تحصيلات متوسطه را به سال 1292 در دارالفنون به پايان رسانيد و در همان سال وارد خدمات دولتي شد و در اداره ترجمه و تاليف وزارت معارف و اوقاف و صنايع مستظرفه آغاز به کار نمود. نخستين اثر وي ترجمه کتاب علم‌الاشياء از فرانسه به فارسي جهت تدريس در دوره ابتدايي بود. پس از پايان جنگ جهاني اول براي ادامه تحصيل در رشته پزشکي راهي پاريس شد و دانشکده پزشکي را به پايان رسانيد. 1
آشتياني در سال 1305 به سمت پزشک سفارت ايران در پاريس منصوب شد و سپس نماينده ايران در مجمع بهداشت عمومي بين‌المللي گرديد و مدتي به عنوان مشاور و بازرس کل اداره دانشجويان اعزامي به اروپا انجام وظيفه نمود. پس از بازگشت از اروپا در سال 1312 مشاغل و سمتهاي بسياري از جمله : رياست تعليمات عاليه وزارت فرهنگ، رئيس بهداري بانک ملي، رئيس بخش پزشکي بيمارستان گوهرشاد حسابي تهران، استاد کرسي بهداشت و معاونت دانشکده پزشکي دانشگاه تهران، رياست دانشکده پزشکي (در دو نوبت)، بازرس کل بيمارستانهاي تهران، عضو شوراي عالي فرهنگ و شوراي دانشگاه تهران و عضو هيئت مرکزي سازمان کانون پرورش افکار را عهده‌دار گرديد.2
آشتياني در سال 1316 با يکي از دختران وثوق‌الدوله به نام قمرخانم ازدواج کرد که حاصل اين ازدواج يک دختر و يک پسر و نيز خويشاوندي با برخي رجال کشور مانند علي اميني بود. پس از سقوط دولت قوام، آشتياني جمعيت رفيقان را تشکيل داد که رهبري آن را خود بر عهده داشت و با هواداري از قوام موجب بازگشت دوباره وي به عرصه قدرت گرديد.3
نامبرده در سال 1326 از حوزه تهران به عنوان نماينده مجلس شوراي ملي انتخاب شد و در همان سال به توصيه اشرف پهلوي به سمت مديرعامل سازمان شاهنشاهي خدمات اجتماعي منصوب گرديد و تا سال 1351 در آن سمت باقي ماند.
وي در فروردين ماه سال 1328 به عنوان نماينده تهران در مجلس موسسان دوم برگزيده شد و در سال 1336 پس از تشکيل حزب مليون به عضويت آن حزب درآمد. سال 1339 در کابينه شريف امامي به سمت وزير بهداري انتخاب گرديد و پس از استعفا از وزارت بهداري در سال 1342 سناتور انتصابي دوره چهارم مجلس سنا گرديد. چهار سال بعد به عضويت حزب ايران نوين درآمد و در مقام کانديداي اين حزب، در دوره‌هاي پنجم و ششم به مجلس سنا راه يافت. او در سال 1346 از سوي مردم تهران راهي مجلس موسسان سوم شد و در سال 1354 عضو حزب رستاخيز گرديد و به نمايندگي آن حزب به مجلس سناي هفتم راه يافت.4
دکتر آشتياني در طول سالهاي خدمتش نشانهاي متعددي دريافت کرد که مي‌توان به نشان کوماندورنيل از ملک فواد پادشاه مصر، نشان درجه اول سپاس از وزارت فرهنگ و هنر، نشان درجه اول خدمات اجتماعي، نشان لژيون دونور از دولت فرانسه و نشانهاي درجه دو و سه تاج اشاره نمود.
سال 1356 دکتر آموزگار پس از تشکيل کابينه خود، براي کاهش نارضايتي‌هاي مردم عده بسياري از مقامات بلند پايه کشور منجمله آشتياني را از کار برکنار کرد و به دفتر اشرف پهلوي منتقل نمود.5او پس از پيروزي انقلاب اسلامي به همراه خانواده‌اش به آمريکا رفت و در سال 1360 درگذشت. از وي تاليفاتي در زمينه پزشکي و بهداشت باقي مانده است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. صادق حضرتي، رجال و مشاهير آشتيان، با مقدمه محمدابراهيم باستاني پاريزي، قم، نشر الماس، 1382، ص 47 .
2. هوشنگ اتحاد، پژوهشگران معاصر ايران، ج 1، تهران، فرهنگ معاصر، 1378، ص 1010 .
3. فرهنگ ناموران معاصر ايران، ج 6، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، 1381، ص 177-180 .
4. عطاءالله فرهنگ قهرماني، اسامي نمايندگان مجلس شوراي ملي از آغاز مشروطيت تا دوره 24 قانونگذاري و نمايندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنينيه از 2508 تا 2536 شاهنشاهي، [تهران، بي‌نا ،13] ، ص 367.
5. مصطفي الموتي، بازيگران سياسي از مشروطيت تا سال 1357: شرح حال نايب‌السلطنه‌ها و روزشمار زندگي نخست‌وزيران ايران، ج 3، لندن، [بي‌نا] ، 1374، ص 188 .
