» انتخابات امريکايي

جلال فرهمند

هنگامي که نيکسون جمهوريخواه به علت آبروريزي واترگيت مجبور به کناره‌گيري و تحويل مقام رياست‌جمهوري به معاونش فورد شد يک دوره پانزده ‌ماهه پرتنش را از سر گذرانده بود. ادامه جنگ ويتنام و رسوايي گفته شده از اعتبار جمهوريخواهان کاست. پس از آمدن فورد که بدون برگزاري انتخابات بجاي رئيسش بر کرسي کاخ‌ سفيد تکيه زد جيمي‌کارتر دموکرات از اين بي‌اعتباري استفاده کرد و 2 سال بعد رئيس‌جمهور شد. سيستم انتخاباتي امريکا سيستي خاص است که به هيچ کجاي دنيا چه از لحاظ حزبي وچه از لحاظ انتخاباتي شباهتي ندارد. همين نظام سياسي و انتخاباتي پيچيده ايالات ‌متحده ‌امريکا منتقدان ليبرال ‌دمکراسي را بارها تحريک کرده که چنين نظمي را غير موکراتيک بخوانند.

گردش قدرت ميان دو حزب سياسي بزرگ، فقدان جنبش روشنفکري و دانشجويي راديکال، نفوذ بلامنازع اشکال مختلف سرمايه‌داري بر حيات اقتصادي مردم امريکا و نبود نهضت کارگري يا دهقاني قدرتمند، استيلاي رسانه‌هاي فراگير بر ذهن مخاطبان همه از جمله دلايل مخالفان ليبرال ‌دمکراسي امريکا براي مخالفت با اين تجربه سياسي است.

از اين ميان آنچه به‌خصوص در ايام انتخابات رياست‌جمهوري ‌امريکا برجسته‌تر مي‌شود گردش قدرت ميان دو حزب سياسي بزرگ است. گويا در تاريخ آنجا هرگز صدايي ديگر به هنگام انتخابات به گوش نرسيده است. اين در حالي است که رقابتهاي حزبي در دموکراسيها و شبه دموکراسيهاي جهان همواره گرم و پررونق بوده است. در بريتانيا گر چه نظامي کم‌و‌بيش دو حزبي وجود دارد اما قدرت حزب دوم عموماً ميان دو حزب کارگر و ليبرال جا‌به‌جا شده است. در فرانسه دو جناح رقيب گليست و سوسياليست مجبور به ائتلاف با احزاب کوچک‌تر هستند. گذشته از دموکراسيها در شبه‌دموکراسيها يا دموکراسيهاي يک‌شبه که معمولا بر اثر انقلاب به وجود مي‌آيند تکثر حزبي فوق‌العاده زياد است.

امريکا اما نه اروپايي است نه آسيايي. در امريکا نه چون اروپا احزاب بريده از تاريخ به تاريخ تجدد بسنده مي‌کنند و ريشه‌هاي قرون وسطايي را ناديده مي‌گيرند ونه غرق در قرون‌وسطي و سفلاي تاريخ خود همچون احزاب آسيايي به همزماني در زمانه‌هاي متضاد تن مي‌دهند. دو محور تاريخ و ايديولوژي در امريکا نه هر روز از هم دورتر مي‌شوند و نه هر روز به هم نزيک‌تر بلکه همراه با هم پيش مي‌آيند.

احزاب امريکايي آرمانگرا يا ايدئولوژيک نيستند. کسي که به عضويت حزب دموکرات يا جمهوريخواه در مي‌آيد قصد اوج رساندن انسانيت و اعتقاد را ندارد، نمي‌خواهد از خود بگذرد تا جامعه راحت زندگي کند بلکه در پي راحت زندگي کردن خويش است.

[72 - 11ع] محمدرضا پهلوي، نيکسون و اردشير زاهدي		[367 - 6452ـ الف] اميراصلان افشار و نيکسون

به هر حال سيستمي است مخصوص شکل امريکا که معادلي نمي‌توان براي آن يافت پيروزي درعرصه تبليغاتي و رسانه‌اي حرف اول را مي‌زند. گافهاي هر کدام از رقبا نقطه قوت ديگري است همچنانکه در رقابت اخير بين رامني و اوباما، رامني گافي داده بود و راي دهندگان به دموکراتها را مشتي نفهم جلوه داده بود و لو رفتن اين فيلم شايد چند درصد به نفع اوباما شده است. اين رقابتها با توجه به تکثر نژادها و طايفه‌هاي مختلف در آنجا همواره در تب و تاب است. و از همان دوران استقلال به شکلهاي مختلف بروز کرده بود.

انتخابات آغاز دهه هفتاد ميلادي هم مستثني از اين امر نبود. حکومتهاي وابسته و يا دلبسته به امريکا هم در اين تب و تاب شريک بودند، چون آمدن اين حزب يا آن حزب گاه موجب تغييرات ناخواسته‌اي مي‌شد که گاه به ميل بود و گاه نه. شاه هم غم انتخابات آنجا را داشت. آمدن يک جمهوريخواه براي شاه بسيار دلپذيرتر از يک دموکرات بود. جمهوريخواهان يعني گير کمتر نسبت به حقوق بشر و سلاح بيشتر براي شاه.

نيکسون دوست خوب شاه بود. وي نسبت به کندي فرشته‌اي بود که شاه را نجات داد. با آمدن وي سيل اسلحه که مدتي تعطيل شده بود مجدد سرازير شد. 4 سال رؤيايي شاه آغاز شد يعني سالهاي 68-72 با نزديک شدن به انتخابات سال 72 مجدد دلهره شاه آغازمي‌شد. گزارشهاي بسياري از نمايندگيهاي ايران به ايران مي‌رسيد. شخص اردشير زاهدي وزيرخارجه مسئول پي‌گيري اين امر شد. البته طبق اخباري که منتشرشد معلوم شد که شاه مبالغ کلاني جهت پيروزي نيکسون هزينه کرد. کانديد مورد نظر شاه پيروز شد. ولي اين پيروز حکومت مستعجل بود. با آشکار شدن دست پنهان جمهوريخواهان در ماجراي واترگيت و نقش جاسوس‌وار آنان در کسب اطلاعات از رقيبشان از قدرت کنار رفت.

گزارشي که در پيش رو داريد گزارشي است از اميراصلان افشار سفير ايران در واشنگتن به زاهدي. گزارشي که با توجه دو ماه مانده به انتخابات امريکا مي‌تواند خواندني باشد.

[73 – 4 – 2 - 693ـ الف]

[74 – 4 – 2 - 693ـ الف]

[75 – 4 – 2 - 693ـ الف]

[76 – 4 – 2 - 693ـ الف]

[77 – 4 – 2 - 693ـ الف]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

منابع:

1. ويژه‌نامه روزنامه شرق در خصوص انتخابات امريکا، 14 آبان 1383.

2. هاوارد زين. تاريخ امريکا. ترجمه ماني صالحي علامه. تهران، آمه، 1390.