ماهنامه شماره 100 - صفحه 7
 

» بزرگترين شهر زيرزميني جهان (اويي، Oeei)

 

آسيه آل­احمد

 

نوش‌آباد (انوش‌آباد قديم) واقع در هفت کيلومتري شمال شهر کاشان است. وجه تسميه اين شهر به زمان ساسانيان برمي‌گردد: «انوش‌آباد، اين ديه را از بهر آن بدين نام کردند که يکي از اکاسره (ساسانيان) بدان ناحيت بگذشت، به چشمه‌اي که آنجاست فرود آمد آن چشمه و موضع را خوش يافت. بفرمود تا بدانجا ديهي بنا نهادند و انوش‌آباد نام کردند». 1 اين شهر داراي ديدنيهاي تاريخي است که مهم‌ترين آنها شهر زيرزميني با نام اويي، مسجد جامع، برج خشتي ديده‌باني جلوخان و... مي‌باشد.

 

اويي که نام شهر زيرزميني نوش‌آباد است برگرفته از لفظي است که اهالي اين روستا به هنگام صدا کردن يکديگر از آن استفاده مي‌کنند و جالب است بدانيد که هنوز اين لفظ  در بين آنها رايج است.

 

براي ورود به اويي از دو ورودي مي‌توان استفاده کرد. اين وروديها پله‌هاي آب انبارهاي قديمي شهر هستند؛ ورودي 1 و 2. قابل ذکر است که اين دو ورودي از زير به يکديگر راه ندارند و کاملاً جدا مي‌باشند و هر کدام محدوده‌اي را در بر مي‌گيرند. ناگفته نماند که به علت تنگي دالانها و کوتاهي سقف افراد قد بلند و درشت هيکل به عنوان مثال از ورودي يک نمي‌توانستند وارد شوند.

 

تاريخچه اين شهر زيرزميني به اواخر دوره ساسانيان و اوايل اسلام مربوط مي‌شود و فلسفه وجودي­ ساخت آن پناهگاهي براي هجوم دشمنان بوده تا موقتاً خود را ازچشم دشمنان مخفي کنند همچنين اين مکان در فصل گرما حکم زيرزمين خنکي را داشته تا مردم به آن پناه ببرند که براي اين منظور تا دوره قاجاريه از آن استفاده مي‌کرده‌اند. راههاي ورود اصلي اين شهر در زمان قديم چاههايي بوده که عملاً در حال حاضر نمي‌توان از آنها استفاده کرد و باستانشناسان براي سهولت ورود راههاي جديدي را به وجود آورده‌اند. کل اين شهر در سه طبقه ساخته شده است که به ترتيب طبقات اول تا سوم اختلافشان تا سطح زمين از 4 متر تا 18متر است. طبقه‌اي که ما بازديد کرديم طبقه دوم بود که با سطح زمين 12 متر اختلاف داشت. ورود به طبقات ديگر از طريق همان چاههاي فوق‌الذکربود.

 

اين شهر همانطور که در بالا اشاره شد تا دوره قاجار نيز استفاده مي‌شده ولي کم کم به فراموشي سپرده شد و فقط در اذهان عمومي باقي ماند. در شصت سال پيش سيلي در نوش‌آباد آمد که تمامي گل و لاي آن از طريق چاهها وارد اين شهر زيرزميني شد و تقريباً آن را پر کرد. ولي به طور اتفاقي در سال 1383ش يکي از اهالي روستا در هنگام کندن چاه در 12 متري به اين مکان راه پيدا کرد و چون سابقه شهر را مي‌دانست به مسئولين اطلاع داد و باستانشناسان در محل حاضر شده ابتدا مجبور به تخليه گل و لاي سيل شده که همين باعث کندي کار براي پيدا کردن و تميز کردن محوطه اين شهر شده است. فرضيه مهمي که در حال حاضر وجود دارد اين است که آيا اين شهر به غار نياسر راه دارد يا خير؟ که اين بررسي منوط به حفاريهاي بيشتر و به قول مسئولين بودجه بيشتر احتياج دارد.

 

هواي تازه در اين شهر از طريق چاههاي ورودي است و آب آشاميدني از طريق قناتها مي‌باشد. در بين راهروهاي تو درتو اتاقهايي وجود دارد که ابعادشان با يکديگر يکسان نيست. اکثر اين اتاقها داراي  جاي پيه‌سوز براي روشنايي، طاقچه براي گذاردن وسايل و سکوهايي براي نشستن دارند. در قسمتهايي از اين مکان جاهايي تعبيه شده براي دفاع از ورود دشمن و حتي چاه نماهايي قرار دارد با ارتفاع کمتر که دشمن به خيال راه ورود به طبقات وارد آنها مي‌شود که در واقع دامي بيش نبوده است.

 

متاسفانه من از اين مکان به علت کم نوري و شلوغي نتوانستم عکس بگيرم و به چند فيلم و يکي دو عکس از چاهها بسنده کردم ولي چند عکس را از سايت شهرداري نوش‌آباد در اينجا قرار داده‌ام.

 

عکسها برگرفته از سایت : www.nooshabad.ir

 

 سقف يکي از آب انبارهاي ورودي

راهروها

دالونهاي داخلي

 

 

 

 

 

سنگي که براي در چاه و همچنين آسياب استفاده مي‌کردند

 حلقه يکي از چاهها

 ______________________________

 حسن بن محمدبن حسن قمی، تاریخ قم، ترجمه حسن بن علی بن حسن عبدالملک قمی، تصحیح استاد سید جلال‌الدین تهرانی. تهران، توس، 1361، ص77.


ارسال به دوستان    نسخه قابل چاپ
نام:                  
*رايانامه( Email):
موضوع:
* نظر شما:


 
 
www.iichs.org