» موزه ارتباطات (پست و مخابرات)

 مختار حديدي

محل اين موزه قسمتي از ساختمان وزارت پست و تلگراف (تلگرافخانه) واقع در ضلع جنوبي ميدان توپخانه سابق مقابل عمارت شهرداري قرار داشت که در حال حاضر تخريب گرديده است. بناي اداره پست (موزه ارتباطات فعلي) از ابنيه دوره پهلوي اول و بناهاي مهم منطقه باغ ملي به شمار مي‌آيد. اين بنا در خيابان امام خميني (ره) جنب سردر باغ ملي، در محوطه ميدان مشق واقع شده است. ساختمان سه طبقه و در سه قسمت شامل: بخش گمرکات امانات پستي در بال غربي، پست ايالتي در بال شرقي و سالن گيشه در بخش مرکزي تشکيل شده است. بخش گمرکات امانات پستي در بهمن ماه 1369 با زير بناي حدود 6000 متر مربع پس از احيا و بازسازي ساختمان به موزه پست تبديل گرديد و در سال 1378 به موزه پست و مخابرات تغيير نام داد.

بال غربي و قسمت مرکزي ساختمان نيز در حال مرمت و احيا مي‌باشد که در آينده‌ايي نزديک، اين موزه با 18هزار متر مربع زير بنا به يکي از بزرگترين موزه‌هاي ارتباطات تبديل خواهد شد.

 در سال 1383 با توجه به تغيير نام وزارت پست و تلگراف و تلفن به ارتباطات و فناوري اطلاعات نام موزه نيز به موزه ارتباطات (پست و مخابرات) تغيير نام يافت. وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات يکي از قديمي‌ترين وزراتخانه‌هاي کشور است و داراي تعداد زيادي ساختمانهاي قديمي است که به ثبت ميراث فرهنگي رسيده. طرح مرمت و بازسازي اين ابنيه‌هاي قديمي در هيئت امناي موزه‌هاي پست و مخابرات مطرح و به دنبال آن احيا شد و تبديل تعداد زيادي از آنها به موزه از جمله: ساختمان چاپارخانه ميبد يزد، ساختمان پست رشت، ساختمان قديمي پست چابهار، خانه مجتهديهاي تبريز، کلاه فرنگي تهران و ساختمان منشي باشي شيراز در دستور کار قرار گرفت.

موزه ارتباطات (پست و مخابرات) در حال حاضر در بال شرقي (پست ايالتي سابق) مورد بهره برداري مي‌باشد و داراي غرفه‌هاي به شرح ذيل است:

غرفه وزرا (تشريفات)

اين غرفه شامل تصاويري از وزراي پست و تلگراف و تلفن از اولين وزير وزارت تلگراف (علي قلي خان مخبرالدوله) (1255 ه.ش/ 1293 ه.ق) تا وزير وقت وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات تعداد 72 وزير شناسايي و به نمايش گذاشته شده است.

غرفه اشياء پستي

شامل صندوقهاي پستي دوره پهلوي، انواع مهرهاي دستي (نوع گرد، ساده، بيضي، مستطيل و غلطکي)، نمونه مهرهاي مصرفي دفاتر پست خارج از کشور، مهر مخصوص سورشارژ دوره قاجار، دستگاهاي ابطال تمبر دستي و برقي، دستگاهاي نقش تمبر دستي و برقي قديمي، تايپ قديمي و انواع ترازوهاي قديمي پست، نمونه صندوقهاي پستي کشورهاي مختلف و نيز پانلهاي عکس ادارات پست کشورهاي مختلف، نحوه حمل و نقل مرسوله‌هاي پستي و نمونه لباسهاي رسمي کارکنان پست کشورهاي مختلف مي‌باشد.

غرفه باسکولها و صندوقهاي پستي

در اين غرفه نمونه‌ايي از باسکولهاي پستي که مرسولات سنگين پستي را با آنها وزن مي‌کردند و همچنين نمونه صندوقهاي پستي و صندوق امانات که زمان قاجار در پستخانه‌ها، اشياء قيمتي، پول و تمبر در آنها نگهداري مي‌شد، قرار دارد.

قسمتي از اين فضا به نام «پست در جنگ»، مزين به تصاوير شهداي پست و صندوقهاي پستي است که در جنگ تحميلي مورد اصابت گلوله‌هاي دشمن قرار گرفته‌اند.

کتابخانه موزه

کتابخانه موزه شامل تعدادي کتاب و نشريات در زمينه تاريخچه پست و تلگراف و تلفن، تمبر و منابع قديمي از امور ارتباطات هنر، تاريخ و معماري و ... به زبانهاي فارسي، لاتين، فرانسوي و غيره وجود دارد که استفاده از اين کتابخانه براي علاقه‌مندان و پژوهشگران در اوقات بازديد از موزه امکانپذير است.

سالن تمبرهاي داخلي و خارجي

با توجه به قدمت تاريخي تمبر در ايران (1247 ه.ش) در اين سالن تمبرهاي داخلي شامل سه دوره تاريخي: قاجار (1276 ـ 1288 ه.ش)، پهلوي (1304 ـ 1357 ه.ش) و جمهوري اسلامي از سال 57 تا کنون به نمايش گذاشته شده است. همچنين در اين سالن مي‌توان با تعدادي از طرحهاي اصلي تمبر (اورژينال) قبل و بعد از انقلاب نيز آشنا شد.

در بخش تمبرهاي خارجي (بين المللي) قطعه‌هايي از تمبرهاي منتشره توسط 198 کشور عضو اتحاديه جهاني پست و همچنين پانل کوپنهاي پستي بين المللي (I.R.C) به نمايش گذاشته شده است.

سالن مخابرات

از مورس تا ماهواره زهره، تله تايپ، تلگراف، تلکس، فاکس و نمونه تير و سيم. انواع کابلهاي مسي، فيبر نوري، ديش ماهواره، مرکز تلفن خودکار و وسايل ارتباطي مورد استفاده در جاده‌ها و ارتفاعات، انواع دستگاه تلفن: مغناطيسي صد شماره‌اي قديمي، ديواري، دستگاههاي ارتباطي قديمي شامل دستگاه گيرنده ـ فرستنده، تلفن، بيسيم، ميز، سوييچ برد، دستگاه اندازه گيري و آزمايش خطوط کاربر و تلفنهاي مغناطيسي روميزي در اين غرفه به نمايش گذاشته شده است. در اين غرفه، يک ويترين افقي مربوط به نمونه دستخط امام خميني (ره) در خصوص ثبت تلفن منزل ايشان به اداره تلفن شهرستان قم در سال 1341 نيز به نمايش گذاشته شده است.

سالن کنفرانس

اين سالن زيبا براي جلسات اداري هيئت امناي موزه ارتباطات، سخنرانيهاي مطبوعاتي و جلسات تشريفاتي با مساحتي حدوداً 500 متر مربع و ظرفيت 200 نفر در طبقه دوم مجموعه واقع گرديده است.

حياط مرکزي

حياط مرکزي براي برگزاري مراسمي از قبيل مراسم تمبر مشترک با ساير کشورها، نمايشگاههاي موقت تمبر به مناسبتهاي مختلف، و همچنين تصاوير تمبرهاي مشترک انتشار يافته با ساير کشورها و ارگانهاي داخلي و پاکتهاي مهر روز و نيز آرم پستي کشورهاي مختلف عضو اتحاديه جهاني پست (U.P.U) مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

چايخانه سنتي

داراي محيطي فرحبخش و با الهام از ساختار معماري سنتي ايجاد گرديده و براي پذيرايي از گروههاي مختلف بازديد کننده و مقامات در نظر گرفته شده است.

فروشگاه

به منظور دسترسي علاقه‌مندان به آلبومهاي تمبر و امور کارشناسي تمبر، کارت پستالها و پاکتهاي مهر روز، در تمامي ساعات فعاليت موزه، آماده ارائه خدمات مي‌باشد.

موزه ارتباطات (پست و مخابرات): (قسمت دوم)