جلال فرهمند
Farahmand@www.iichs.org
اگر کسي نام کشور عراق را هم نشنيده باشد به طور حتم و يقين داستان «علي بابا و چهل دزد بغداد» را خوانده يا حداقل فيلم آن را ديده است. شايد به همين دليل باشد که نام شهر بغداد بيشتر به گوش جهانيان آشناست تا نام عراق. اگر علي بابا را ندانيم کيست و چه کاره است ولي دزدان آن کاملاً آشنا هستند. دزد و خصلتش در همه مليتها فرقي نميکند فردي است شياد که وسايل ديگران را بدون زحمتي ميربايد و مال خود ميکند.
چهل، عدد تکثر است و در اکثر فرهنگهاي شرقي نشان ازدياد است. چهل نشان از پايان ناپذيري هر چيزي است چه شر چه خير. شايد اطلاق نام چهل دزد در اين داستان و در کنار نام علي بابا نشان از کثرت دزد دارد. اگر علي بابا را وجدان اجتماعي و مردم عراق بخوانيم چهل دزد حاکمان آن و تاراج کنندگان آن هستند.
کشوري که مهد تمدن و گهواره زمين ناميده شده است و تاريخ چند هزار ساله دارد فيالواقع چهل دزد براي آن چيزي نيست. هر چند که در تاريخها نام دزد اول را شايد نتوان پيدا کرد ولي دزد آخر براي همه مردم منطقه خاورميانه و خليج فارس نام آشنا و مشهور است: صدام حسين تکريتي .
بين النهرين و منطقه بين دو رود دجله و فرات که به رافدين اشتهار دارد چون نگيني در منطقه ميدرخشد. آب و هواي مناسب و منطقه پر آب که دل هر فاتحي را ميلرزاند.
تمدنها و ابر قدرتهاي قديمي چون ايران و روم قرنها براي تصاحب آن با يکديگر جنگيدند. چه جنگهايي که در مناطق باطلاقي بين النهرين اتفاق افتاد و جان هزاران نفر ايراني و رومي را به کام مرگ فرستاد. ولي نهايتاً اين ايران بود که در آن جنگها پيروز بود و پايتختش تيسفون را در آنجا بنا نهاد.
در سالهاي ابتداي اسلام کوفه براي سالهايي مرکز خلافت اسلامي بود و با برآمدن عباسيان اين منطقه با انتخاب بغداد به اوج شکوفايي رسيد. بناي کاخهاي با شکوه و عظمت اقتصادي و فرهنگي بغداد زبانزد خاص و عام بود. داستانهايي چون داستانهاي شهرزاد و الف ليله و ليله (هزار و يک شب) ياد آور اين سالهاي طلايي است.
اضمحلال حکومت عباسي در واقع اضمحلال تمدن و عظمت اين منطقه بود. سالهاي اشغال آن توسط خلافت عثماني اين سرزمين را به درجه 2 و حتي 3 تنزل داد. در واقع منطقه رافدين در اين سالها گاوي شيري بود که مالياتهاي گزاف آن صرف تأمين نيازهاي باب عالي و اسلامبول ميشد.
بوي نفت که برخاست شامه ديگران نيز حساس گرديد. طبعاً شامه انگليسيها که در خليج فارس اردو زده بودند بسيار حساستر بود. نفت مسجد سليمان به باور آنان رسانده بود که اين منطقه بر دريايي از نفت شناور است. جنگ جهاني اول بهانهاي بود براي اشغال اين سرزمين.
تا 1932 دوران قيمومت انگليس بر بينالنهرين بود. هر چند که دورۀ پادشاهي از 1921 شروع شد، حکومت پادشاهي که پشت به مردم نداشت ديري نپاييد و با کودتاي 14 ژوئيه 1958 به جمهوري فرمايشي کودتاگران تبديل شد. فيالواقع اين سالها را بايد دوران جمهوريهاي کودتاگران ناميد. دوستان نظامي به جان هم افتادند روزي نبود که راديو بغداد مارش نظامي نزند وسقوط و صعود فردي را اعلام نکند. آخرين آنها جمهوري کودتايي صدام بود.
صدام که فقيرزادۀ متولد تکريت (شهري عقب مانده) بود با نبوغ ذاتي و بيرحمي خاصي که داشت در اندک زماني "طي الارض" کرد. در جواني به مقامات بالاي حزبي در حزب بعث رسيد. هر که را نميپسنديد با قساوت به ديار عدم ميسپرد و تصفيه ميکرد. در عرض ده سال مرد شماره 2 پس از حسن البکر رئيس جمهور عراق گرديد. حسن البکر مجسمهاي بيش نبود و عملاً از 1968 عراق در دست صدام سپرده شده بود. پيمان دوستي همه جانبه با شوروي به سال 1971 و پيمان الجزايردر خصوص روابط ايران و عراق به سال 1975 دستپخت صدام بود.
به سال 1973 صدام به بهانۀ کودتاي وزير اطلاعات و امنيت عراق همه افراد شاخص حزبي و سياسي را اعدام کرد و فقط خودش و حسن البکر باقي ماندند. از سال 1979 احمد حسن البکر هم کنار رفت. تنها صدام ماند. صدام بود و يک عراق. کارنامه حکومتي وي نيز در اين زمان جالب توجه است؛ اخراج بسياري از ايرانيان مقيم آن کشور، شروع نبرد هشت ساله با ايران، حمله به کويت، محاصره اقتصادي عراق و نهايتاً اشغال عراق به دست مهاجماني جديد يعني امريکا. حکومت دزد چهلم در20 فروردين82 فرو پاشيد. عجيب نبود که سربازان اشغالگر آمريکايي با ديدن مردم عراق به آنان علي بابا ميگفتند. چون تنها اطلاع اين سربازان جوان از يک کشور با تمدن چندين هزار ساله علي بابا و چهل دزد بغداد آن بود.
در اين شماره تعدادي از عکسهاي صدام را با هم مرور ميکنيم.

|

|

|
[194 - 11ع]
الجزاير؛ با وساطت بومدين،شاه و صدام
با يکديگر آشتي کردند
|
[2706- 288م]
بومدين، شاه و صدام؛ قرارداد الجزاير
( 1975)
|
[1698 – 11ع]
صدام و غلامرضا پهلوي در بغداد
|
|
|
|

|

|

|
[4021 – 11ع]
صدام و هويدا در فرودگاه بغداد
|
[4130 – 11ع]
صدام و هويدا
|
[3898 – 11ع]
صدام و هويدا در آغوش هم؛ سالهاي جنگ تبليغاتي به پايان رسيده است
|
|
|
|

|

|

|
[5929 – 11ع]
خداحافظي هويدا از صدام
|
[130- 133ح]
صدام در يک مصاحبه مطبوعاتي
|
[7997 – 4ع]
فعاليتهاي تبليغاتي صدام با حضور در عتبات عاليات کاملاً چشمگير بود
|
|
|
|

|
|

|
[3788 - 121 پ]
صدام در يوگسلاوي
|
|
[7774 – 4ع]
صدام و خانم اينديرا گاندي
|