» دمکراسي نظامي

جلال فرهمند

farahmand@www.iichs.org

 پانزدهم آبان 57 روزي سخت براي محمدرضا پهلوي بود. وي در اين روز پاي بر تمام غرور شاهي خود گذاشت و در تلويزيون ظاهر شد. تمهيدات و آمادگي قبلي چيده شده بود و رضا قطبي و اعوان و انصارش متني به دست شاه دادند که وي نديده آن را قرائت کرد.

چشمان پر آب و صداي لرزان گواه بر سرّ وجود شاه داشت. محمدرضا پهلوي مي گويد: «... تضمين مي کنم که حکومت ايران در آينده بر اساس قانون اساسي، عدالت اجتماعي و اراده ملي و به دور از استبداد، ظلم و فساد خواهد بود. در وضع فعلي برقراري نظم و آرامش براي جلوگيري از سقوط و اضمحلال ايران وظيفه اصلي نيروهاي مسلح شاهنشاهي است که هميشه با حفظ ماهيت ملي خود متکي بر ملت ايران و وفادار به سوگندهاي خود بوده و هست. بايد با همکاري شما هموطنان عزيزم اين نظم و آرامش هرچه زودتر برقرار شود تا دولت ملي بعدي که استقرار آزاديها، اجراي اصلاحات و به خصوص، برقراري انتخابات آزاد را به عهده خواهد داشت در اسرع وقت کار خود را شروع کند».

در همين روز سپهبد ازهاري بر مصدر حکومت کشور نشست. يعني شاه نظم را در گرو برقراري حکومتي نظامي و استفاده از مشت آهنين مي ديد. طي حکمي 9 روز بعد مقامات پا به سن گذاشته ارتش در نقش مشاوران شاه ظاهر شدند و چگونگي انتخابات آزاد و آينده را مورد بررسي قرار دادند.

افرادي چون حسن ارفع، سپهبد آزموده، سرلشکر احمد اميراحمدي و چند نفر در اين جلسه حضور داشتند. در اين جلسه طبق معمول نظاميان آن زمان به تعريف و تمجيد از شاهنشاه و افکار مترقيافه وي و تصويب فرمايشات ايشان گذشت. نظاميان حداقل مي توانستند با توجه به وقايع آن زمان و وجود شرکت انقلابي گسترده مردم در انتخاب ادبيات خود اندک تغييري دهند. ظاهراً تربيت نظاميگري آن زمان اجازه درک اوضاع را به آنان نمي داد، حاصل اين جلسه چيزي جز تکرار سخنان شاه در حفظ نظم و سپس برگزاري انتخابات نداشت به طوري که در سخن پاياني اين جلسه سرلشکر حسن ارفع مي گويد:

« انجام انتخابات واقعاً آزاد براي مجلسين آينده ممکن است به امر دولت بعدي به مدت نامعلوم به تعويق افتد تا شرايط لازم براي انجام انتخابات واقعاً آزاد که مطابق آرزوي اکثريت ملت باشد فراهم آيد و طبيعي است که تا آن وقت هم کشور، بايد به وسيله دولت نظامي که مورد اعتماد کامل اعليحضرت شاهنشاه آريامهر باشد اداره شود».

اين پيشنهادها همچون صدها طرح ديگر که در آن زمان به دربار ارسال مي شد به آنجا ارسال شد و با عنوان اينکه از «شرفعرض پيشگاه مبارک ملوکانه اعليحضرت همايون شاهنشاه گذشت و خاطر خطير ملوکانه از آن مستحضر گرديد» در بايگاني دربار به يادگار براي ما باقي ماند.

[1-13-115ز]

[2-13-115ز]

[3-13-115ز]

[4-13-115ز]