 |
| ماهنامه شماره 52 - صفحه 7 |
» حکومت 9 ماهه جلال فرهمند farahman@www.iichs.org پس از شهریور بیست پست نخست وزیری در ایران دچار تلاطم و به زبان دیگری توفانی بود. این مقام بین چندین نفر از جمله قوام ، سهیلی، ساعد، حکیمی، صدر، و منصور دست به دست می گشت و هر کدام چند صباحی بر صندلی آن تکیه می زدند، ولی در بین این خیل افراد دو نفر بیش از دیگران چهره شدند. نه از نظر سیاسی بلکه از نظر چگونگی مرگشان! هژبر و رزم آرا. هر دو اینان به دست جمعیت فدائیان اسلام ترور شدند و هر دو هم در دو مسجد مهم تهران در جریان مراسم سوگواری ! البته شباهت دیگر این دو در حکومت کوتاه مدتشان بود. هژیر 5 ماه و رزم آرا 9 ماه. وجه تفاوت این دو هم کم نبود. رزم آرا هیچ گونه تجربه شرکت در کابینه های گذشته را نداشت ولی هژیر به نوعی بیشتر کابینه های پس از شهریور بیست را تجربه کرده بود. وزارت پیشه و هنر، بازرگانی، راه و کشور از جمه آنان بود. رزم آرا فردی به تمام معنی نظامی بود. وی در خانواده نظامی دیده به جهان گشود. پدربزرگ وی مشهدی حسین در قورخانه ناصرالدین شاه دارای مقام و منصبی بود و پدرش سرهنگ محمد خان رزم آرا از افسران قدیمی توپخانه بود. بدین لحاظ وی نیز پس از پایان تحصیلات ابتدایی و رسمی در مدرسه تازه تأسیس نظام در تهران وارد ارتش شد. وی در طول 27 سال از درجه سروانی به سپهبدی رسید (1301- 1327) در این بین برای تکمیل تحصیلات نظامی به فرانسه و مدرسه سن سیر رفت. (1302) وی همچون پدرش که برخی از کتابهای مورد نیاز مدرسه نظام را نگاشته بود صاحب قلم بود و یک دورة بیست جلدی تاریخ جغرافیای نظامی ایران را تألیف کرده است. سالهای پس از شهریور بیست سالهای ترقی رزم آرا است. هر چند نظامی گردن کلفتی چون سرلشکر ارفع مانند سدی مقابل وی ایستاده بود. رزم آرا که به واسطه اعمال فشار ارفع بازنشسته شده بود با نزدیک شدن به قوام در صدد رفع آن برآمد. رزم آرا خود را به دربار نزدیک کرده بود و در این زمینه اشرف و رابطه اش با رزم آرا بسیار مهم است. نامه های متبادله بین این دو از حد یک مکاتبه رسمی و خشک بیرون است. با پا درمیانی قوام رزم آرا به ارتش بازگشت . ارفع برکنار شد و رزم آرا مسئول ستاد ارتش گردید. در این میان کیاست و زبردستی وی در مدیریت بحران آذربایجان و کردستان مزید بر علت شد و نام وی بلندآوازه گردید. از حق نیز نباید گذشت رزم آرا در امور نظامی متبحر بود به گونه ای که گل سرسبد نظامیان آن روز ایران بود. وی که می دانست معروف شدن آن هم در مقابل شاه خطرناک است سعی در انتصاب این پیروزیها به شاه داشت و همیشه جانب احتیاط را رعایت می کرد. روابط صمیمانه اش با اشرف و نیز عوامل سیاسی موجب آن گردید که وی پس از مدتی راهی کاخ گردد. ولی او اشتباه کرده بود، نخست وزیری ستاد ارتش نبود که وی هرچه می خواست در آن اجرا کند. عوامل مختلفی در آن دخیل بودند. شاه، مجلس، احزاب، نیروهای سیاسی و ... اولین چالش جدی وی مسئله نفت بود نفت مشکل اصلی ایران بود. گروههای سیاسی در پی ملی کردن نفت بودند. رزم آرا به عنوان نخست وزیر همراه این جریان ملی نبود. و حتی در سخنرانیش در بهمن اشتباه بزرگی کرد. اشتباهی که به قیمت بدنامیش تمام شد. وی قشر تحصیلکرده و با سواد کشور را به عدم کارایی در گرداندن صنعت نفت متهم کرد و وابستگی به انگلیس را اجتناب ناپذیر می دانست. این سخنرانی بازتاب منفی بسیاری برای وی ایجاد کرد. تنفر عمومی کمترین شکل آن بود. این امر شائبه رابطه وی با عوامل بیگانه را تشدید می کرد. شائبه ای که در 16 اسفند 1329 خون رزم آرا به صحن حیاط مسجد شاه ریخت.
[1154-1ع] [3079- 4 ع] [847 – 1 ع] اولین گروه از محصلین اعزامی به اروپا به سرپرستی امان الله جهانبانی و سرتیپ حبیب الله شیبانی (1302). احمد نخجوان، امان الله جهانبانی، عبدالله هدایت، محمود بهارمست، حاجعلی رزم آرا، محمدعلی علوی مقدم، شکرالله هدایت، کریم هدایت، نصرالله مقبلی، محمود میر جلالی [417 – 6 ع] [4589 – 4 ع] [698 – 1 ع] پدر و پسر، سرهنگ محمد رزم آرا و سروان حاجعلی رزم آرا ستوان یکم حاجعلی رزم آرا هنگام تحصیل در مدرسه سن سیر فرانسه استادان ایرانی و خارجی و دانشجویان دانشگاه جنگ پس از بازدید از لشکر دو مرکز مرتضی یزدان پناه، منصور مزین، محمود دولو، بهرام آریانا، حاجعلی رزم آرا [310 – 1 ع ] [3984 – 1 ع] [817- 1- پ] خرم آباد؛ امان الله اردلان حاکم کردستان به اتفاق حاجعلی رزم آرا فرمانده تیپ مستقل لرستان و جمعی از مقامات محلی در مراسم عید نوروز 1314 حاجعلی رزم آرا به اتفاق جمعی دیگر از فرماندهان عالی رتبه نظامی به هنگام بازدید از یک مانور نظامی. حاجعلی رزم آرا، محمد نخجوان، امان الله جهانبانی، مرتضی یزدان پناه، احمد وثوق محمدرضا پهلوی و همسرش فوزیه در بازدید از مقر نیروهای نظامی انگلیس در ایران؛ محسن قراگوزلو، حاجعلی رزم آرا، هرمز پیرنیا، فوزیه، عبدالله هدایت، محمدرضا پهلوی، مرتضی یزدان پناه [581- 1- پ] [557 – 1- پ[ [556 – 1 – پ] دانشکده افسری؛ حاجعلی رزم آرا، محمدرضا پهلوی باشگاه افسران؛ محمدرضا پهلوی، حاجعلی رزم آرا، غلامرضا پهلوی و محمود جم باشگاه افسران؛ محمدرضا پهلوی و حاجعلی رزم آرا [190- 2 ع] [4002- 1 ع] [4491- 4 ع] میدان سان و رژه جلالیه؛ سپهبد حاجعلی رزم آرا، فضل الله زاهدی و احمد امیراحمدی سپهبد مرتضی یزدان پناه و حاجعلی رزم آرا به اتفاق سرتیپ عبداله عمیدی سرلشکر رزم آرا به هنگام بررسی نقشه حمله به آذربایجان؛ حاجعلی رزم آرا، محمود ذوالفقاری، غلامحسین وفا و محمود مغروری [2896- 4 ع] [533- 1 ع] [3718- 4 ع] مراسم سان و رژه 21 آذر، محمدرضا پهلوی به اتفاق سپهبد حاجعلی رزم آرا از راست : عبدالله هدایت، احمد امیراحمدی، اسماعیل شفایی و حاجعلی رزم آرا اولین جلسه هیئت وزیران حاجعلی رزم آرا در کاخ ابیض تهران (1329)؛ تقی نصر، محمود صلاحی، محمدعلی بوذری، حاجعلی رزم آرا، عبدالله هدایت، جهانشاه صالح، ابراهیم مهدوی، پرویز خوانساری و جعفر شریف امامی [1487- 1 پ] [563- 1 پ] [1234- 4 ع] شمس پهلوی به اتفاق حاجعلی رزم آرا نخست وزیر و جمعی از مقامات مملکتی دیدار محمدرضا پهلوی با رزم آرا نخست وزیر و اعضای کابینه اش با حضور رضا حکمت رئیس مجلس شورای ملی. رضا حکمت، حاجعلی رزم آرا، محمد نخعی، تقی نصر، محمدرضا پهلوی، مرتضی آزموده، محمدعلی بوذری، ابراهیم مهدوی، شمس الدین جزایری، جهانشاه صالح و محمود صلاحی محمدرضا پهلوی، حاجعلی رزم آرا، جعفر شفقت، محمد دفتری، امیرقلی ضرغام [1086- 4 ع] [2093- 1 ع] [4586- 4 ع] محمدرضا پهلوی، رزم آرا، عبدالله هدایت، پرویز خوانساری، محمدعلی بوذری، ابراهیم مهدوی، جهانشاه صالح، محمود صلاحی و جعفر شریف امامی سید ضیاء الدین طباطبایی در دیدار با حاجعلی رزم آرا نخست وزیر و فتح الله نوری اسفندیاری در یک مهمانی پس از ترور [2742- 1 پ] تشیع جنازه سپهبد حاجعلی رزم آرا (1329) حسن بقایی، علیقلی گل پیرا، نادر باتمانقلیچ، محمود دولو و علیرضا پهلوی
|
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
ارسال به دوستان
نسخه قابل چاپ
