» داماش

مختار حديدي

سوسن چلچراغ، چلچراغ زيباييهاي طبيعت گيلان است که هر چشمي را خيره  زيباييهاي خود مي سازد.  اين گل تنها در گوشه اي از ايران در سلسله جيال البرز مي رويد. در ارتفاعات عمارلو در روستاي داماش يکي از گونه هاي کمياب تيره سوسنيان Liliaceae  با نام سوسن سفيد يا چلچراغ  با نام علمي ليليوم ليدربورLedrballu  Lilium  مي رويد که نمونه اي گياهي از زيباترين جلوه هاي طبيعت ايران و در نوع خود از بي نظيرترين آثار طبيعي ايران محسوب مي شود. سوسن چلچراغ به دليل متعلق بودن به دوران چهارم  زمين شناسي به لحاظ  ژنتيک بسيار مورد توجه است.

سوسن چلچراغ اولين بار در سال 1354 به توسط گياه شناسي فرانسوي  به نام لدر بوري در منطقه رودبار استان گيلان شناسايي و در موزه تاريخ طبيعي پاريس ضبط گرديده است. اين گونه نادر که تا آن زمان تصور مي شد تنها در محدوده کوچکي در لنکران جمهوري آذربايجان يافت مي شود به توسط  لدر بوري در ايران نيز به ثبت رسيد. بعد از آن روستاي داماش از توابع عمارلو رودبار کانون توجه ملي و جهاني شد. 

هر ساله بسياري از علاقه مندان و متخصصان از سراسر دنيا براي ديدن اين گل به ايران سفر مي کنند، گياهي بلند با گلهاي سفيد واژگون، گلبرگهاي برگشته، دانه هايي برجسته در انتها و پرچمهايي بلند که به دليل رنگ مهتابي و شکل واژگون گلهايش آن را سوسن چلچراغ مي نامند.

بهترين زمان براي ديدن سوسن چلچراغ معمولا هفته آخر خرداد و هفته اول تير ماه است که البته بسته به شرايط آب و هوايي ممکن است طول اين مدت کمي کوتاه و بلند شود.

تلاش کساني هم که خواسته اند آن را در مکانهاي ديگر پرورش دهند بي ثمر مانده است. اين گل خودرو زماني همه اين دشت را پر مي کرد اما امروزه به خاطر عوامل مختلف در حال نابودي است به اين خاطر از آن حفاظت مي شود.

و اما خواستگاه اين گل سحرانگيز، داماش. روستاي داماش در منطقه عمارلوي شهرستان رودبار در ارتفاع  حدود 2000 متر بالاتر از سطح دريا در سلسله جبال البرز واقع است.  

در مورد نژاد داماشي ها يکي از اهالي آنجا نژاد داماشي ها را قوچاني مي داند و معتقد است که در زمان نادرشاه افشار به اين قسمت کوچ داده شده اند. داماشي ها هنوز به زبان تاتي صحبت مي کنند.

اهالي روستا بهار و تابستان را در داماش سر مي کنند اما در فصل سرما که راهها بسته مي شود و ارتفاع برف به چند متر مي رسد به روستاي جيرنده از روستاهاي اطراف رودبار مي روند. داماش ييلاق آنهاست.

مردم روستا که فقط فصل گرم را در اين روستا مي گذرانند به دو دارايي شان مي بالند يکي چشمه اي است که آبش به کارخانه آب معدني مي رود و ديگري سوسن چلچراغ که باعث شهرت جهاني روستايشان شده است.

آب چشمه داماش بسيار سرد است. بيش از چند دقيقه نمي شود دست را در آن نگه داشت. جمعيت داماش به کمتر از  دو سه هزار نفر مي رسد.

________________________________________

منابع:

1. سايت خبرگزاري جمهوري اسلامي

2. سايت روزنامه همشهري (شماره هاي مختلف)

3. سايت خبرگزاري ميراث فرهنگي.