» ذوق لطيف ايرانی
علي ابوالحسني (منذر)
ذوق سرشار و طبع لطيف ايرانيان، جلوههاي گوناگون دارد. يكي از نمودهاي بارز آن، در شعر و ادب جلوهگر است و نمود بارز ديگرش در طنزها و شوخيها و لطيفهگوييها، و نمود ديگرش در حل معضلات سخت علمي و ابداع نظريات فلسفي، و نمود ديگرش در عرصه سياست و... (و اگر نهال اين استعداد، در پارهاي از اعصار به علت وجود موانع گوناگون همچون فساد حكومتها و توطئه استعمار، چنانكه بايد بهثمر ننشسته، مطلب ديگري است.
سخن از شوخيهاي ظريف ايراني شد. يادم ميآيد در تحصيلات دوران متوسطه (زمان رژيم سابق) استاد سالمندي به نام آقاي "ت " داشتيم كه ميگفتند خواهرش از سناتورهاي مجلس بوده و پدرش نيز در اوايل مشروطيت در حوالي مجلس ترور شده است. اگر زنده است خدايش به سلامت دارد و اگر رفته است بر او و بر ما ببخشايد. آقاي "ت" شخصي ايرانيتبار بود كه سالهاي بسيار از عمر خويش را در كشور آلمان گذرانده بود و در واقع، بزرگ شده آلمان بود و ـ بياغراق - آن كشور را همچون كف دستخويش ميشناخت. او به ما زبان آلماني ميآموخت و در خلال درس، از اوضاع و احوال اروپا ـ خاصه آلمان ـ نكتهها ميگفت و بهاصطلاح در اينباب، "چانهگرمي داشت". همين امر سبب شده بود كه شاگردان زرنگ و شيطان كلاس، در هر جلسه، از همان آغاز، به استاد بگويند كه: آقا! خلاصه، نگفتيد كه فلان مسئله(= فيالمثل، بازي فوتبال پيرمردان بازنشسته و كهنسال) در آلمانچگونهاست؟... و استاد هم، كه با اينسوال "فيلش ياد هندوستان كرده بود"، با حوصله تمام، مشغول توضيح مطلب ميشد و مشهودات و محفوظاتخود در اينباره، و تفاوتهاي آن با اوضاع كشورمان را بازميگفت و بحث به درازا ميكشيد و بعضي اوقات، توضيحات وي زماني بهپايان ميرسيد كه ديگر چيزي به زنگ تفريح نمانده بود...!
باري، آقاي "ت" كه بزرگشده آلمان بود و اطلاعات وسيع و نابي از اوضاع آن ديار داشت، ميگفت: - كممزهترين جكها و شوخيهايايراني، نوعاًًًًًًًٌٌََُُُُ از بامزهترين جكهاي آلماني، شيرينتر و خوشمزهتر است. نيز ميگفت: گهگاه كه در آلمان، بين جمعي از دوستان آلماني نشسته و من و آنها، هر يك داستان خوشمزهاي از كشور خود نقل ميكنيم، داستانهاي خوشمزهاي كه من ــ فيالمثل از ملانصرالدين مشهور خودمان ــ نقل ميكنم براي آنها بسيار شيرين و جالب است و خود تصديق دارند كه شوخيهاي ايراني، ملاحت ديگري دارد (ضمنا گفتني است كه آلمانها نيز همچون ملانصرالدين يا بهلول ما، يك فرد خوشمزه دارند كه به وي دكتر آلوي سند (D. Alwisend) يعني "همهچيزدان" ميگويند و به مصداق اينكه "همهچيزدان، هيچندان است!" داستانهايي شيرين از او نقل ميكنند). مشابه اين مضمون، يعني هوش و استعداد برتر ايرانيها نسبت به ديگران را، در باب كلاسهاي رياضي آلمان يا ديگر كشورهاي پيشرفتهاي نيز كه پارهاي از محصلان ايراني در آن شركت دارند، شنيدهام. شركت دانشمندان ايراني در محاسبات علمي و رياضي آپولو نيز قابل ذكر است كه قبلاً از آن ياد كرديم.