 |
| ماهنامه شماره 6 - صفحه 4 |
» آذربايجان دموکرات فرقه سي جلال فرهمند دوران پر تلاطم پس از شهريور بيست و اشغال همه جانبه ايران به وسيله متفقين به دورة ديکتاتوري بيست ساله رضاشاه پايان داد، جانشين وي اقتدار چنداني نداشت و همين امر با توجه به التهاب بينالمللي موجب باز شدن فضاي به شدت بسته داخلي ايران گرديد. احزاب ريز و درشت با نامهاي عجيب و غريب شکل گرفتند، صدها روزنامه و نشريه منتشر شد و مردم فضاي بالنسبه آزادي را هرچند با حضور بيگانگان احساس کردند. در چنين جوي جنگ جهاني دوم به پايان رسيد و زمان خروج نيروهاي متفق از ايران که در آن زمان امريکا نيز بدانها افزوده گشته بود فرارسيد. در موعد مقرر شش ماهه امريکا و انگليس خاک ايران را ترک کردند ولي شورويها از اين امر تخطي کردند و بر قرار خود پايبند نبودند. دلايل متعددي براي اين عمل شورويها ميشمارند که جاي پرداختن به آن نيست ولي ظاهراً آنان همچون اسلاف خود براي خودشان در ايران حق آب و گل قائل بودند و بدشان نميآمد آذربايجان بزرگ را با اتصال آذربايجان ايران ايجاد کنند. باقراف از اعضاي برجسته حزب کمونيست شوروي و همهکاره آذربايجان شوروي نيز پافشاري بسياري بر اين امر داشت. شورويها براي توجيه حضور خود در آذربايجان تعدادي از کمونيستهاي ايراني را واداشتند که فرقه دموکرات آذربايجان را در سال 1324 شکل دهند و حکومت آنجا را به آنها بسپارند. سرکرده اين فرقه ميرجعفر جوادزاده خلخالي معروف به پيشهوري بود. وي که از سالها پيش به جرم فعاليتهاي کمونيستي يا در تعقيب يا در زندان بود پس از برکناري رضاشاه به صحنه اجتماعي بازگشت و با انتشار روزنامه آژير مناسبت سياسي خود را در تهران آغاز کرد. در انتخابات مجلس دوره چهارم از تبريز انتخاب شد ولي با کممحلي حزب توده اعتبارنامهاش در مجلس رد شد. پيشهوري سرخورده از دستهبنديهاي سياسي تهران و رانده شده از دوستان هم حزبيش به سوي تبريز بازگشت و اين امر مصادف بود با سياست شوروي براي ايجاد آذربايجاني خودمختار و چه کسي بهتر از پيشهوري براي سازماندهي آن ميتوانستند پيدا کنند؟ سياست فرقه بر پايه قوميتگرايي شديد و مرکزگريزي شکل گرفته بود و عواملي چند از قبيل ندانمکاري کارگزاران رسمي حکومتي و عدم شناخت درست قضاياي آذربايجان کمک بسياري در توسعه فرقه داشت. وضع آشفته حکومت مرکزي که کل هم و غمش تهيه نان روزانه پايتخت بود مجالي براي رسيدگي به شعرهاي حاشيهاي نميداد. حضور گسترده نيروهاي شوروي در آذربايجان فضاي امني براي تبليغات فرقه فراهم کرده بود که هيچ دستگاه رسمي حکومتي نيز توان مقابله با آن را نداشت. با پيوستن حزب توده شعبه تبريز در 12 شهريور 1324 رسماً با انتشار بيانيهاي تاسيس فرقه دموکرات آذربايجان اعلام شد. در ابتداي امر خواستههاي فرقه دموکرات چنين اعلام شد: 1. تدريس زبان مادري در مدارس 2. تشکيل انجمن ايالتي آذربايجان 3. اضافه شدن تعداد نمايندگان آذربايجان در مجلس 4. تخصيص 75% از درآمد آذربايجان براي مصرف خود آن ايالت. فرقه با سازماندهي گسترده خود، در هفتههاي بعد به تثبيت شبکه خود، انتشار برنامه و جذب اعضاي جديد از بين گروههاي مختلف پرداخت. با توجه به پايين بودن سطح سواد عومي مردم شهر و روستا، بالطبع سطح سواد مبلغين فرقه نيزپايين و بسياري از آنان افرادي عامي بودند که گاه بسياري از شعارها و تبليغات آنان تبديل به شوخي و مزاح ميشد ازجمله حسن نظري يکي از افسران فرقه در زنجان داستاني شيرين از نوع تبليغات آنان بر ضد ثروتمندان و قشر بورژوا تعريف ميکند. وي ميگويد: يکي از سخنرانان شعاري داد که براي بسياري شاديآفرين و توام با کف زدنهاي شورانگيز بود. شعارش بسيار ساده بود: مرگ بر آنان که با کارد و چنگال غذا ميخورند! اينگونه استفاده از احساسات عوامالناس، به شکلي رايج در سطوح مختلف فرقه مشهود بود. در آبان 1324 با سقوط پادگان تبريز نيروهاي فرقه تا زنجان را به اشغال خود درآوردند. در آذر همان سال پيشهوري به عنوان نخستوزير (باش وزير) حکومت خودمختار آذربايجان انتخاب شد و اعضاي کابينه 12 نفره خود را معرفي کرد. و از اين زمان فرقه، آشکارا به سمت جدايي آذربايجان از ايران حرکت کرد. از اين روز تا اوايل سال 1325 اوج شکوه فرقه دموکرات بود. ولي دولت وابسته به شوروي پيشهوري مستعجل بود و بيش از يک سال دوام نداشت. سياست را حال و هواي ديگري بود. قوام با شورويها در اوايل سال 1325 به توافق رسيده بود. شورويها فشار جهاني را تاب نياوردند و شيريني نفت شمال را وديعه تخليه آذربايجان قرار دادند و شد آنچه بايد ميشد، پشت سر رفقا خالي شد و هزار هزار نيروهاي فرقه به سوي آذربايجان شوروي فرار کردند و تعدادي نيز که مانده بود يا کشته شدند يا دچار دردسرهاي گوناگون شدند. اين شماره بهارستان روزهاي اوج فرقه دموکرات آذربايجان را به تصوير ميکشد.
سيد جعفر پيشهوري رئيس فرقه دموكرات آذربايجان رضا رسولي وزير تجارت و اقتصاد حكومت خودمختار آذربايجان سرتيپ جعفر كاويان رئيس شهرباني حكومت خودمختار آذربايجان مرتضي شبستري رئيس مجلس ملي حكومت خودمختار آذربايجان يكي از زنان عضو فرقه دموكرات آذربايجان در لباس نظامي نمايي از ساختمان مجلس ملي حكومت خودمختار آذربايجان جمعي از نمايندگان مجلس ملي حكومت خودمختار آذربايجان احمد نظام به اتفاق چند تن از اهالي خرم دره و ابهر عضو فرقه دموكرات جمعي از كارمندان و كارگران كارخانه دخانيات و از اعضاي فرقه دموكرات آذربايجان جمعي از مردان و زنان و نظاميان عضو فرقه دموكرات آذربايجان جمعي از زنان عضو فرقه دموكرات آذربايجان چهار تن از اعضاي فرقه دموكرات آذربايجان جمعي از افسران و نظاميان فرقه دموكرات آذربايجان تعدادي از افسران و نظاميان فرقه دموكرات آذربايجان جمعي از زنان و مردان شركتكننده در كلاس سوادآموزي فرقه دموكرات آذربايجان هفت تن از نيروهاي مخصوص فرقه دموكرات آذربايجان سرتيپ جعفر كاويان به اتفاق جمعي از افسران و سربازان فرقه دموكرات آذربايجان مسلسلچيان فرقه دموكرات مراسم رژه نيروهاي نظامي فرقه دموكرات آذربايجان جمعي از افسران فرقه دموكرات آذربايجان نشسته: سرتيپ جعفر كاويان و دو تن از اعضاي فرقه دموكرات آذربايجان تعداد ديگري از سربازان فرقه
|
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
))
ارسال به دوستان
نسخه قابل چاپ
