 |
| ماهنامه شماره 125 - صفحه 2 |
» قلب ايران چگونه شکل گرفت
معصومه عمادي
«تهران»؛ کلانشهري که امروز تمام دنيا آن را به عنوان «قلب ايران» زمين مي‌شناسند، در روزگاري نه چندان دور دهي گمنام بود که مانند بسياري از دههاي امروزي جز براي اهالي شهرهاي و دهستانهاي اطراف شناخته شده نبود.. امروز در اقصي نقاط جهان هرجا که نام ايران بيايد، تهران نيز به عنوان پايتخت اين کشور اسلامي مورد توجه است و در معادلات طراز اول بين‌المللي جايگاهي ويژه دارد .
اما چه شد که طهران، تهران شد.
دهي در مجاورت يک شهر باستاني
شناخت تهران از نظر فرهنگي، سياسي، اقتصادي و ... کار مشکلي است. اين شهر در شمال شهر ري و از جنوبي‌ترين نقاط قصران 1 بوده است.
تهران دهي گمنام در شمال شهر باستاني ري، که زماني از کهن بنيادترين شهرهاي مشرق زمين بوده قرار گرفته و شمال آن بلنديهاي البرز و قصران نام داشت و تهران يکي از روستاهاي جنوبي آن به‌شمار مي‌رفته است.
«طهران» در مسير تهران
نگارش نام تهران، به صورت طهران تا همين سالهاي اخير، رايج بود. ياقوت حموي 2 تاريخ‌نويس مشهور با اينکه طهران را به کار برده، اين کلمه را عجمي دانسته، فرهاد ميرزا قاجار تهران را با «ط» آورده، اما علي‌قلي ميرزا اعتضادالسلطنه، نگارش تهران را با «ت» ترجيح داده است. با اينکه در دوره رضاشاه املاي تهران رسميت يافت، تا مدتها برخي نويسندگان طهران مي‌نوشتند. کسروي3، تهران را به معناي «جايگاه و سرزمين گرم و مرکب از دو جزء ته (گرم)، و ران (جا)، دانسته و روي هم رفته آن را «گرمگاه»، معنا کرده است.
پايتخت شدن اين ده گمنام
به دلايلي مختلف آقامحمدخان، سرسلسله قاجاريه، تهران را به عنوان پايتخت انتخاب نمود و تهران، شکل و سيماي شهري يافت.
پس از آوردن آب کرج به تهران، و افزايش مهاجرت به اين شهر و ازدياد جمعيت در آغاز سلطنت ناصرالدين شاه، اين شهر، کفاف جمعيت جديد را نمي‌داد. کاخها و بناهاي ديواني، خانه‌هاي اعيان و اشراف، مساجد و اماکن مقدسه و باغها، بخش اعظم اين شهر را فرا گرفته بودند و ضرورت تحول در بافت شهري، کاملاً محسوس بود.
حركت شتر نقاره در يكي از خبابانها در اواخر دوره قاجاريه نمايي از خيابان پهلوي (وليعصر) ـ تقاطع خيابان تخت جمشيد (طالقاني) -1307
دور شهر را خندق کنده، و دوازده دروازه ساخته شد. از اين رو طهران، موسوم به «دارالخلافه ناصري» گرديد.
ميرزا محرم خليفه مدرس، ماده تاريخ آن را چنين سروده است:
طبع محرم با دل شاد از پي تاريخ گفت جاودان با فر يزدان باد شهر ناصري
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. يکي از بخشهاي شهرستان شميرانات در استان تهران.
2. شهاب‌الدين ابي عبدالله ياقوت بن عبدالله الحموي الرومي البغدادي ملقب به «الشيخ الامام»، جغرافيد‌ان و تاريخ‌نويس مشهور قرن هفتم هجري.
3. سيد احمد حکم‌آبادي معروف به کسروي که توسط فداييان اسلام ترور شد. |
ارسال به دوستان
نسخه قابل چاپ
