آسيه آل احمد

aleahmad@www.iichs.org

پيشينه ساخت اين باغ به زمان فتحعلي شاه قاجار مي‌رسد. او فرمان داد تا باغي در خارج از محدوده دارالخلافه تهران ساخته شود. طبق اسناد وسعت اين باغ بسيار بوده است طوري که دروازه جنوبي آن در ضلع شمالي ميدان بهارستان کنوني، دروازه شرقي آن دروازه ‌شميران و در غربي به خيابان صفي عليشاه منتهي مي‌شده. وجه تسميه اين مکان به علت وجود نقاشيهاي بسيار زيبا و نگاره‌هاي متعدد از فتحعلي شاه و درباريان در اين قصر بوده است.

در اين کاخ عمارتها و تالارهاي بسيار با شکوهي مانند عمارت دلگشا، تالار سلام، تالار قلمدان، حوضخانه و ... وجود داشته که متاسفانه در سال 1284‌ه‌ق با اجراي طرح توسعه شهري دوره ناصري قسمتي از اين باغ ـ قصر از بين رفت، به مرور زمان در دوره‌هاي مختلف به علت کاسته شدن موقعيت سياسي، اين باغ ـ قصر تغيير کاربري داد که به اجمال بيان مي‌کنيم:

در دوره مظفري مدرسه فلاحت، و مدرسه صنايع مستظرفه شد و در سال 1307ش اعتمادالدوله قراگوزلو وزير فرهنگ وقت اين باغ را به محل دائمي دارالمعلمين عالي تبديل کرد. براي اين کار با رعايت سبک معماري ايراني ـ قاجار و اصول مدرسه‌سازي توسط نيکلاي مارکوف در اين مجموعه ده هزار متر مربعي 164 اتاق و دو تالار بزرگ ساخته شد. در سال 1311 ش اين مکان به دانشسراي عالي تغيير نام داد و در سال 1315 ش در قسمت شمالي اين باغ ساختمان کتابخانه بنا شد. با تاسيس دانشگاه تهران، اين مجموعه زير نظر اين دانشگاه قرار گرفت.

طي اين سالها شخصيتهاي بزرگ علمي و ادبي ايران در اين مکان تحصيل و تدريس کرده‌اند افرادي چون علي‌اکبر دهخدا، ملک شعراي بهار، کاظم عصار، محمود حسابي، غلامحسين صديقي، پرويز خانلري، محمد معين و ... . ¹ از وقايع مهم تاريخي در اين کاخ مي‌توان به تاجگذاري محمد‌شاه بر روي تخت طاووس اشاره کرد. همچنين ميرزا ابوالقاسم قائم مقام وزير محمدشاه در سال 1251 در زير زمين عمارت دلگشا کشته شد.

در حال حاضر از باغ بسيار با صفاي اين بنا مي‌توان ديدن کرد، ورود به تالارها مجاز نيست.

حياط يکي از تالارها	محوطه يکي از تالارها	نمايي از تالارها
در ورودي يکي از تالارها	قسمتي از حياط	قسمتي ازمحوطه
کتابخانه	سردر کتابخانه	گلخانه
	نمونه‌اي از سنگ قديمي بنا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. برگرفته از متن دفترچۀ راهنماي باغ نگارستان.