بناهاي تاريخی

بقعه بي‌بي شهربانو

در شمال شرقي شهر ري بقعه متبرکه بسيار قديمي وجود دارد که از سنگ و گچ ساخته شده است آنچه از وضع ساختمان و محل احداث آن برمي‌آيد، هسته اصلي نماي مزبور در دوران ساساني ساخته شده و در قرن چهارم هجري براي آرامگاه مورد استفاده واقع و قسمتي به آن افزوده شد. که در رديف مقابر کوهستاني ديگري که در خارج شهر باستاني ري ساخته شده، بوده است.

از لحاظ معماري قسمت گوشه جنوب شرقي آن که مشتمل بر بناي چهارگوش منظم و استوار سنگي است با پوشش ضربي سنگ و آجر از عهد آل بويه و قسمت حرم و اتاق طويل جنوبي آن از دوران ساساني و ديوارهاي خارجي صحن همزمان با بناي سنگي عهد آل بويه و عصر سلجوقيان مي‌باشد که در قرون بعدي با احداث رواق و ديوارها و اتاقهاي مختلف، بقعه را تکميل نموده‌اند.

صندوق منبت روي قبر مطهر احاديث نبوي و نام و القاب شهربانو را در برداشته و تاريخ سال 888 هجري و نام باني آن استاد محمد بن صفرشاه حداد قمي ذکر شده.

درِ منبت‌کاري زيبايي از دوران شاه طهماسب صفوي در مدخل آن وجود دارد و گچبريها و تزئينات دوره قاجار در بقعه به چشم مي‌خورد.

نوشته‌هاي مختلفي در روي کتيبه‌هاي ورودي و صندوق داخل بقعه و اطراف آن به چشم مي‌خورد که هر يک از بانيان و سازندگان را در دوره‌هاي مختلف که بخشي به آن ضميه شده را شامل است. بر لوحه زيارتنامه بي بي شهربانو نامهاي متعدد جهت مشاراليها ذکر شده است از جمله « شاه جهان» و « شاه زنان» و «جهان بانو» روي الواح ديگري که در رواق يا مسجد شمالي حرم بر ديوار نصب گرديده رواياتي از مرحوم سيد نعمت‌الله جزايري و مرحوم حاج شيخ عبدالکريم قمي نقل شده که پس از واقعه روز عاشورا چون بي‌بي شهربانو نسبت به اعراب بيگانه بود به دستور امام از همراه شدن با ساير اعضاي خانواده يعني اهل بيت (ع) و عزيمت به شام خودداري نموده و عازم سرزمين ايران که موطن اصلي وي بود، گرديد و مدتي بعد نيز فوت نمود که در کوهستانهاي مجاور ري دفن شد. بقعه بي‌بي شهربانو، چنانکه ذکر شد، علاوه بر جنبه‌اي که از نظر تبرک و تيمن دارد همچنين منسوب به دختر آخرين شهريار ساساني است. يعني تنها بقعه‌اي است که هم از نظر زوجه بسيار عزيز حضرت سيدالشهدا (ع) نزد تمام شيعيان مخصوصاً ايرانيان گرامي است و هم از نظر ارتباطي که با خانواده شهرياران ساساني به آن نسبت داده مي‌شود از لحاظ ايرانيت محل مهمي به شمار مي‌رود و نيز از جنبه اساطيري که به آن مي‌نگرند؛ نشانگر روح ايراني است که حفظ سنن قديم خود ضمن رعايت آداب و قواعد اسلامي در آن به خوبي مشهود است.

  دیگر مطالب خواندنی این شماره

 زنان و جامعه: 1- زنان و استقلال وطن 2- انجمن مخدرات وطن 3- زنان در متون مشروطه

 زنان فاضل: بنت المشار

 زنان هنرمند: ام سلمه خانم

 کتاب: خيرات حسان