19. ابتهاج السلطنه، دختر عماد الدوله و از خانواده قاجار است. وي مادر جهانگير مراد حسام السلطنه و موسيقيدان بود. او نوازندگي تار را نزد خواهر آقا حسينقلي آموخت. زني هنرمند بود که انواع خط را به نکويي مي‌نوشت و در نقاشي مهارت داشت.

20. فخر جهان، از بانوان هنرمند عهد قاجار است که در خوشنويسي، گل سازي، نگارگري و هنر ناخني مهارت داشت. از آثار ديده شده وي موارد ذيل است:

– مرقعي بسيار زيبا با هنر ناخني با رقم «حرّره اقل خادمة الدوله القاهره الباهره فخر جهان»، در کتابخانه موزه گلستان.

– اثر زيباي ديگري با هنر ناخني درهمان کتابخانه با رقم «خادمه فخري، فخر جهان».

– اثرديده شده توسط استاد محمد علي کريم زاده، دسته گل زيبايي با حواشي تذهيب و رقم «فخر جهان نور جهان».

– تصوير تمام قد محمد شاه قاجار با رقم: «فخر جهان نور جهان 1260».

21. زينب النساء بيگم، دختر عالم گير پادشاه هندوستان، ازدل رس بانو، دختر شاهنوازخان صفوي متولد 1048 ق. اين بانوي دانشمند و هنرمند، به ادبيات فارسي و عربي آشنا و حافظ کلام الله بود. شعر مي‌گفت و صاحب ديوان بود. خطوط نسخ و شکسته را خوش مي‌نوشت و به ترفيه حال اهل فضل و هنر مي‌کوشيد و جمعي از دانشمندان و شاعران و منشيان و خوشنويسان در سايۀ عنايت او مي‌زيستند. بعضي کتابها و رسالات به نام وي پرداخته‌اند.

22. زينا شيرازي، کاتب خوشنويس بود. به خط او يک نسخه شرح اشعار انوري به قطع جانمازي و کاغذ دولت آبادي جلد روغني با تزئينات به خط نسخ که تاريخ 1021 دارد و در کتابخانه موزه گلستان نگهداري مي‌شود.

23. گلرخ بانو بيگم، از بانوان خوشنويس دوره صفويه و زمان شاه عباس اول مي‌باشد. اين بانوي هنرمند از شاگردان ميرعماد بود و به شيوۀ وي خوشنويسي مي‌کرد.

24. گوهر شاد بانو، دختر خوشنويس مير عماد ( شرح احوال وي در شماره 1 همين بخش از سايت آمده است).  

25. منور آراني، از زنان خوشنويس قرن 14 ه.ق. او شعر مي‌سرود و در شعر «حيا» تخلص داشت. در خوشنويسي، خط شکسته نستعليق را به زيبايي مي‌نوشت. منور آرايي دختر وفايي کاشاني و مادر نظام وفا (شاعر معاصر) بود. اشعار او مشتمل بر هزار بيت است که به خط زيباي خود آنها را نوشته است.

26. نواب عاليه (خانم کوچک) دختر فتحعلي شاه و خوشنويس خط نسخ بود. وي پس از دور شدن از دستگاه سلطنت نزد برادر خود محمد علي ميرزا دولتشاه در کرمانشاه مي‌زيست. از آثار او کتبيۀ مسجد نواب اين شهر است. وي خط نسخ را به زيبايي نوشته و قطعاتي از او به جا مانده است، در مجموعه آيت الله نجومي با رقم و تاريخ «نمقت بنت شه خانم کوچک 1243». و همچنين قطعه‌اي از او در کتابخانه موزه گلستان نگهداري مي‌شود.

27. ياسمن بو، از بانوان خوشنويس که در دکن ساکن شد و پس از مرگ شوهرش، ميرزا عسکري دامغاني به دهلي رفته و تا پايان عمر در آنجا زيست. ياسمن بو خط ثلث نسخ و شکسته را خوش مي‌نوشت؛ وي شاعر نيز بود.

28. ميرزا ماه شرف خانم، عمه حاج ملا صالح مجتهد برغاني. ملقب به منشيه. شکسته را خوب مي‌نوشت. متصدي انشاء بود. وي در دستگاه تاج الدوله با عزت تمام مي‌زيست.

29. تعداد ديگري از خوشنويساني بودند که به سبب شغل خود که محرري و منشيگري بود، خط خوش داشتند ولي آثار خوشنويسي چنداني از خود به جا نگذاشتند از جمله: اجزاي خازن الدوله محرم خزانه شاهي يعني ميرزا مريم، ميرزا پري سيما و ميرزا فلک ناز ( شرح احوال ايشان در ذيل خازن الدوله در بخش 11 همين قسمت از سايت آمده است).

زنان خوشنويس در اين دوران بسيار بيشتر از تعدادي است که شمرده شد ولي به دلايلي کاملاً روشن نام و اثر ايشان از ديد حافظه تاريخ مخفي مانده است، مانند بسياري از زنان برجسته و مؤثر تاريخ.

 زنان خوشنويس (کاتبان وحي): مقدمه

 زنان خوشنويس (کاتبان وحي): صفحه 1

 زنان خوشنويس (کاتبان وحي): صفحه 2

 زنان خوشنويس (کاتبان وحي): صفحه 3 

عکس تزئینی است