دیگر مطالب خواندنی این شماره

 زنان هنرمند

زبيده خانم

خانم از زنان شاعر و عارف مسلك دوره قاجار و ملقب به خان باجي بود. وي دختر فتحعلي شاه و ماه آفرين خانم و همسر علينقي خان قراگوزلو و ملقب به نصرت الملك بود. پسرش محمدحسين خان حسام الملك حاكم كرمانشاه بود. زبيده خانم پس از ازدواج همراه شوهر خود به همدان رفت و به دليل خوي و خصلت عارف مسلكي در زمره مريدان علينقي خان همداني عارف معروف قرار گرفت. وي زندگي بدون تجمل داشت كه بخشي از درآمد املاك خود را كه مقدار آن هم قابل توجه بود صرف انعام و اطعام فقرا و ايتام مي نمود. بنا به نقل سلطان احمد ميرزا عضدالدوله (مؤلف تاريخ عضدي) كه برادرش بود: ميان فرزندان فتحعلي شاه هيچ كدام به زهد و تقوي و پاكي او نبودند. به همين جهت به او لقب فرشته داده شد. زبيده خانم به هنگام بيماري به طبيب مراجعه نمي نمود. بلكه به سخناني كه از مرشد خود علينقي خان شنيده بود عمل مي كرد و يا به استخاره و تسبيح اكتفا مي نمود.

وي طبع شعر نيز داشت و به "جهان" تخلص مي كرد. ابياتي از سروده هاي او در تاريخ عضدي آورده شده است.

زبيده خانم ديوان شعري نيز دارد كه در مجموعه كتابخانه ملك نگهداري مي شود.

اين خانم با همت و نيكوكار كاروانسرايي براي اقامت زوّار (راه عتبات) در قريه تاج آباد همدان با همكاري ميرزا علينقي همداني بنا كرد. پلي نيز در نزديكي روان (از قراي همدان) بر روي رود "روان" با ياري سلطان اويس ميرزا احتشام الدوله حاكم همدان ساخت.

وي دو دانگ قريه لاله چين همدان را براي تعزيه داري و روشنايي آستانه مقدسه كربلا وقف كرد. بقعه و صحن امامزاده يحيي در همدان را تعمير كرد و هر ساله براي مخارج آنجا، مبلغي را اختصاص مي داد.

زبيده خانم بنا به گفته تاريخ عضدي تا 1304 ه.ق در قيد حيات بوده است.

ملا فضّه

ملا فضّه از زنان دانشمند، مدرس، محدّث و اديب و خوشنويس، متولد 1249 ه.ق بوده است.

پدرش احمد بلاغي از علما و فقهاي قرن سيزدهم هجري قمري و همسرش شيخ حسن بلاغي از فضلاي زمان خود بود.

بنا به نقل صاحب اعيان الشيعه، وي قرآن و ادبيات عربي را نزد پدرش و فقه و اصول را نزد علماي خانواده اش فرا گرفت این بانوي هنرمند سپس به تدريس اصول، فقه و حديث پرداخت و تعدادي از طلبه ها نزد وي درس مي خواندند. وي به درجه اي از تفقه رسيده بود كه برخي از علما نيز كتاب "قوانين" ميرزاي قمي را كه از كتب سطح بالاي حوزوي است نزد او فرا گرفتند. گفته مي شود كه وي از ميرزا اجازه تدريس يافته بود.

به نوشته حسن صدر در تكمله آمل الامل، اين بانوي فاضل خط خوشي داشت و نيز از راه استنتاخ كتب، امرار معاش مي كرد. از جمله كتابهايي كه وي با خط خود استنتاج نموده، كتاب كشف الغطاء شيخ جعفر نجفي كاشف الغطاء و كتاب كفايه حاج ملا هادي سبزواري است.

 زنان و جامعه: ميسيونرهاي زن در ايران عهد قاجار، صورت مدارس دخترانه

 بناهاي تاريخي: تخت پولاد

 کتاب: رياحين الشريعه