»عناوین اخبار

» قضاوت عادلانه در تاريخ نگاري بايد تبديل به يک مکتب شود

» آثار استاد منذر جريان‌شناسي فکري را با رويکردي تاريخي معرفي مي‌کند

» رد اتهامات شيخ فضل‌الله نوري براي نخستين بار

رئيس کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي: قضاوت عادلانه در تاريخ نگاري بايد تبديل به يک مکتب شود                               رئيس کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي با بيان اينکه استاد منذر در تاريخ‌نگاري خود عادلانه قضاوت مي‌کند و چيزي را به دلايل سياسي روز تحريف و کم و زياد نمي کند،‌ تاکيد کرد: اين شيوه بايد تبديل به يک مکتب شود و در تحليلها از ابتدا چنين رويکردي را به خواننده القاء‌ کنيم تا تحريفي رخ ندهد و حقي پايمال نشود. به گزارش روابط عمومي و اطلاع رساني موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران،‌ محمد رجبي دواني، رئيس کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي در همايش«بيدارگر بصير» به مناسبت بزرگداشت دومين سالگرد درگذشت تاريخ‌پژوه فقيد مرحوم علي ابوالحسني (منذر) در سالن سوره حوزه هنري برگزار شد،طي سخناني درباره شخصيت استاد منذر، گفت: در تاريخ‌نويسي معاصر ايران متاسفانه مکتب تاريخ‌نويسي بومي و ملي مشخصي نداريم و اغلب تاريخ‌نويسي‌هاي ما تقليد ناقصي از نوع تاريخ‌نويسي رايج در جهان است که روشنفکران از سبک‌هاي تاريخ‌نويسي سوسياليستي و ليبراليستي کپي کرده‌اند. وي افزود: سبک تاريخ نويسي سوسياليستي با اصل قرار دادن مباحث طبقاتي و اقتصادي، مسائل اجتماعي و فرهنگي را بر مبناي فرضيات ماترياليستي تبيين مي‌کند. تاريخ‌نويسي ليبرال بيش از تاريخ‌نويسي سوسياليستي در ايران رواج دارد. اين سبک تاريخ‌نويسي بر مسئله آزادي به عنوان اصل تاکيد مي‌کند و مراد از آزادي، عدم تعلق و وابستگي به انديشه‌هايي است که انسان را به مرجعي فراتر از خود متصل مي‌کند. در اين نگاه خود انسان «فعال مايشاء» است و مي‌کوشد که انسان فردي و غير مقيد به زندگي ديني نشان دهد. رجبي خاطرنشان کرد: اين نگاه ليبرالي به مذهب حتي در تاريخ علم امروز نيز مشهود است. به عنوان مثال در پير روسو در کتاب تاريخ علم خود هر جا که روند تحقيقات علمي پيشرفت داشته را ناشي از گسيختن از مذهب معرفي مي‌کند و هر جا رکودي بوده را ناشي از مذهب نشان مي‌دهد. در حالي که تاريخ خلاف اين موضوع را نشان مي‌دهد و در تاريخ دنياي مسيحيت، بسياري از دانشمندان کشيش بودند و در اسلام هم، همه دانشمندان شعبه‌هاي علمي مختلف از حوزه‌هاي علميه برخاسته‌اند. وي يک وجه اخص از تاريخ‌نگاري ليبرال را تاريخ‌نگاري فراماسونري خواند و گفت: اين وجه مذهب را امري به کلي منفي معرفي مي‌کند و اصالت را به جريانهاي نهان‌روش مي‌دهد و نگاهي است که ريشه در يهوديت و در دنياي امروز در صهيونيسم دارد. رئيس کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي عنوان کرد: در ايران مورخان بزرگي داريم، متأسفانه از کار مورخان ما يک مکتب تاريخ‌نويسي با اصول و روشهاي مستقل مشخص ارائه نشده تا به عنوان نگاه به سبک جديد تدريس شود. وي با تاکيد بر اينکه هيچ مورخي بي‌طرف، بي‌نظر و بي‌مقصد نيست، گفت: بين جهت داشتن و غرض و مقصود داشتن با تحريف تاريخ تفاوت است. مرحوم منذر ضمن بيان صريح غرض و ريشه و اعتقاد خود تاريخ را تحريف نمي‌کند و حتي دشمن را هم با عدالت توصيف مي‌کند. مثلا ايشان با توجه به اعتقاد به مشروعه شيخ فضل‌الله نوري و مخالفت با مشروطه برخاسته از يک توطئه فراماسوني، زماني که معارضان تقي‌زاده (که اصرار بر قتل شيخ فضل‌الله داشته) حرفهايي درباره وي مي‌زنند، مي‌گويد اين نسبت‌ها درباره تقي‌زاده بي‌انصافي و خارج از عدالت است. رجبي خاطرنشان کرد: اين رويکرد برخاسته از ايمان پاک مذهبي است و چنين رويکردي را در ميان مورخان مدعي آزادي سراغ نداريم. مرحوم منذر با تاسي از پيامبر معتقد است که مؤمن بايد حق را بگويد، هر چند به ضررش باشد.   رئيس کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي تصريح کرد: مرحوم منذر در تحقيقات خود عملا نشان داده است که انسان حقيقي حرف خلاف حق را پذيرا نيست. او در تاريخ‌نگاري خود عادلانه قضاوت مي‌کند و اين شيوه که چيزي را به دلايل سياسي روز تحريف و کم و زياد نکنيم، شيوه مرضيه‌اي است که مورخاني نظير ايشان در پيش گرفته‌اند. اين شيوه بايد تبديل به يک مکتب شود که حقيقت پنهان و کم و زياد نشود، چه رسد به جعل؛ و در تحليلها از ابتدا چنين رويکردي را به خواننده القاء‌ کنيم تا تحريفي رخ ندهد و حقي پايمال نشود. خيلي‌ها شايد با برخي از نوع نگاههاي مرحوم منذر اختلاف زاويه داشته باشد، اما قطعا منکر دقت و انصاف ايشان نيستند. وي شجاعت در بيان بدون اعتنا به اعتراضهاي ديگران از ديگر ويژگيهاي مرحوم منذر خواند و گفت: سنت ديرينه نادرستي وجود دارد که ما در زمان حيات بزرگان، آنگونه که بايد و شايد قدر آنها را نمي‌دانيم و اين درباره مرحوم منذر نيز صادق است. امروز بودجه‌هاي انبوهي براي مجموعه‌هاي بي‌خاصيتي که قرار است کارهاي تاريخي انجام دهند هزينه مي‌شود، اما سازمانهاي عريض و طويل صاحبِ بودجه از کساني مانند مرحوم منذر حمايت نمي‌کنند و آنان با وجود مشکلات و مضيقه‌هاي بسيار و سختي معاش، بدون امکانات و دست تنها کار مي‌کنند و اين مجالس شايد هشداري براي درک اين عزيزان باشد.

حجت‌الاسلام خسروپناه:    آثار استاد منذر جريان‌شناسي فکري را با رويکردي تاريخي معرفي مي‌کند   بنا به تاكيد رئيس مؤسسه پژوهشي حکمت و فلسفه ايران دغدغه مهمي که در آثار استاد منذر پيداست، جريان‌شناسي فکري است که آن را با رويکردي تاريخي را به مخاطب نه‌فقط در ايران بلکه در جهان اسلام معرفي مي‌کند. به گزارش روابط عمومي و اطلاع رساني موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران، همايش «بيدارگر بصير» به مناسبت بزرگداشت دومين سالگرد درگذشت تاريخ‌پژوه فقيد مرحوم علي ابوالحسني (منذر) با عنوان با حضور حجت الاسلام و المسلمين دکترعبدالحسين خسروپناه استاد حوزه و دانشگاه و رياست انجمن فلسفه و حكمت، حجت الاسلام خسروشاهي محقق و پژوهشگر، ‌محمد رجبي رياست كتابخانه مجلس،محمدحسين‌ دانايي محقق و پژوهشگر‌ و دكتر محمدرضا سنگري محقق و پژوهشگر حوزه ادبيات به همت مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران و با همكاري مجمع ناشران انقلاب اسلامي 5 اسفندماه در سالن سوره حوزه هنري برگزار شد. حجت‌الاسلام والمسلمين خسروپناه، رئيس مؤسسه پژوهشي حکمت و فلسفه ايران در اين مراسم ضمن معرفي سيره علمي و عملي مرحوم منذر وي را شخصي پرکار، اديب، صريح و منصف خواند و افزود: زماني که در مؤسسه امام صادق(ع) قم مشغول پژوهش بود، هرگاه سراغ ايشان مي‌رفتم مي‌ديدم که در مجموعه‌اي از کتابها محاصره شده است. پژوهشهاي دقيقي داشت و هرگاه کتابي منتشر مي‌کرد و به دستم مي‌رسيد، گاه از تهران تا قم کتاب را مطالعه مي‌کردم و تا تمام نمي‌کردم آن را زمين نمي‌گذاشتم.   وي اضافه کرد: مرحوم منذر در اوايل انقلاب کتابي با عنوان «شهيد مطهري، افشاگر توطئه» نگاشت و در آن جريان التقاط را معرفي کرد. رئيس مؤسسه پژوهشي حکمت و فلسفه ايران گفت: مرحوم ابوالحسني (منذر) قبل از اينکه يک مورخ باشد يک متفکر بود و قبل از دغدغه نگاشتن تاريخ، دغدغه اين را داشت که اسلام و مدرنيته را چگونه مي‌توان جمع کرد. خسروپناه تأکيد کرد: براي نمونه آثار ايشان درباره شيخ فضل‌الله نوري تنها معرفي شيخ شهيد نيست و دغدغه مهمي که از آثارش استفاده مي‌شود، جريان‌شناسي فکري است که آن را با رويکردي تاريخي به مخاطب معرفي مي‌کند و اين جريان‌شناسي فکري تاريخ معاصر را نه ‌فقط در ايران بلکه در جهان اسلام معرفي مي‌کند. در آثار ايشان جريان‌شناسي فکري کشور به‌خوبي تبيين شده‌اند؛ مثلاً اينکه ما با روشنفکري سکولار مواجهيم که مبناي فکرشان عقلانيت خود بنياد غرب است و عده‌اي از غرب‌زدگان و روشنفکرزده‌ها آمده‌اند تا تفکر غرب را به‌شيوه ناقصي در ايران معرفي کنند. وي ادامه داد: مرحوم منذر اين جريان را در بستر تاريخ معاصر به‌گونه‌اي عيني نشان مي‌دهد که گويي اين جريان اکنون دارد اتفاق مي‌افتد. او در معرفي شيخ فضل‌الله و ماجراي او، هم جريان روشنفکري سکولار را در بستر تاريخ نشان مي‌دهد و هم جريان سنتي را که دغدغه امروز را نداشتند؛ يعني هم جريان غربزده و غربگرا و هم جريان سنتي بي‌اعتنا به مسائل جديد را به‌خوبي معرفي مي‌کند. رئيس مؤسسه پژوهشي حکمت و فلسفه ايران گفت: ايشان همچنين جريان سومي به‌نام نوانديشي ديني را معرفي مي‌کند که مي‌کوشد در بستر تاريخ دين و مدرنيته را با هم جمع کند، مثلاً به‌تعبيري «مشروعه» شيخ فضل‌الله را مي‌توان جمع بين دنياي جديد و سنت دانست. در آثار منذر به‌خوبي مي‌توان تفاوت بين شيخ فضل‌الله و علامه نائيني را دريافت. گفتمان سياسي اين هر دو يکي بود و هر دو معتقد به حکومت اسلامي و اصل ولايت فقيه بودند و هر دو معتقد بودند که در عصر مشروطه تحقق اين امر امکان‌پذير نيست و فقط در تشخيص مصداق اختلاف داشتند. به باور وي مرحوم منذر به‌خوبي تشريح مي‌کند که چگونه شيخ فضل‌الله متوجه جريان ظريفي بود که ديگر نوانديشان ديني درباره حکومت اسلامي متوجه آن نبودند. خسروپناه خاطرنشان کرد: جريان‌شناسي فکري‌اي که مرحوم منذر در تاريخ‌نگاري خود مطرح کرده، مهم‌تر از اصل گزارشهاي تاريخي اوست. او يک پژوهشگر بود، اما به‌مثابه يک پژوهشگاه کار کرد و جا دارد که آثار ايشان از منظر جريان‌شناسي فکري تاريخ معاصر ايران ارزيابي شود و با جريانهاي فکري که در سه دهه اخير در جامعه ما فعال بوده‌اند تطبيق داده شوند.

رد اتهامات شيخ فضل‌الله نوري براي نخستين بار   پژوهشگر تاريخ معاصر كشور با اشاره به اينكه شخصيتهاي تاثيرگذار هر کشور در تاريخ مورد اتهامات عجيب و غريب قرار گرفته‌اند، ‌افزود: مرحوم ابوالحسني براي نخستين بار در کتاب «کالبدشکافي چند شايعه درباره شيخ شهيد» به رد اتهامات شيخ فضل‌الله نوري پرداخته و کذب بودن آنها را افشا کرده است. به گزارش روابط عمومي و اطلاع رساني موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران،‌ حجت‌الاسلام سيد هادي خسروشاهي، استاد و تاريخ‌پژوه برجسته کشور در همايش «بيدارگر بصير» به مناسبت بزرگداشت دومين سالگرد درگذشت تاريخ‌پژوه فقيد مرحوم علي ابوالحسني (منذر) در سالن سوره حوزه هنري برگزار شد، با اشاره به حدود 50 اثر تاليفي در کنار مقالات و مصاحبه‌هاي استاد منذر تاكيد كرد:‌ اغلب آثار وي محققانه و ارزشمند است. از جمله کارهاي ماندگار ايشان تاليف 12 جلدي درباره مشروطه و شخصيت شيخ‌ فضل‌الله است. وي با اشاره به کتاب «کالبدشکافي چند شايعه درباره شيخ شهيد»، افزود: مرحوم ابوالحسني کتاب مستقلي در رد اتهامات شيخ فضل‌الله نوري نوشته و کذب بودن آنها را افشا کرده است. هيچ کس قبل از ايشان به اين مطالب نپرداخته بود و بايد جمعي از پژوهشگران به بررسي آثار ايشان بپردازند. بنا به تاكيد اين تاريخ‌پژوه مسئله اتهام به بزرگان از زمان انبيا و ائمه بوده و اکنون نيز به شکلي ديگر ادامه دارد و شخصيتهاي تاثيرگذار هر کشور در تاريخ مورد اتهامات عجيب و غريب قرار گرفته‌اند. خسروشاهي خاطر نشان كرد:‌ تهمتهاي شايع درباره شخصيتها را مي‌توان به دو بخش تقسيم کرد. نخست بخش علما و مراجع تقليد است که با سياست کار ندارند، اما متهم به فساد عقيدتي مي‌شوند. کاشف‌الغطاء، علامه سيدمحسن امين، سيدمحسن حکيم و... را از جمله مراجعي بوده‌اند که در زمانه خود مورد اتهامات بسيار و از جمله فساد عقيده واقع شده‌اند و مرتد و خارج از دين معرفي شده‌اند.   وي ادامه داد: اين ماجرا در حوزه علميه قم نيز وجود داشته است. پس از آغاز نهضت امام 7 رساله بر ضد مراجع از جمله امام خميني نوشته شد که اعضاي آن مصلحين حوزه علميه قم بودند که به علت تدريس اسفار و جلسه اخلاق ايشان را متهم به تصوف کرده بودند. بعد از امام نوبت به علامه طباطبايي رسيد که ايشان را نيز به دليل تدريس اسفار و برخي از آراي تفسيري ايشان، تکفيرشان کردند. حجت‌الاسلام خسروشاهي اضافه کرد: بخش ديگري از اتهامات جنبه سياسي دارد و متوجه عناصر تاثيرگذار در جريان سياسي است. مثلا سيدجمال را جاسوس انگليس و يا روس، فراماسون، جاه‌طلب و همگام با شاهان معرفي مي‌کردند. بعد از سيدجمال، مرحوم آيت‌الله کاشاني که عمري به مبارزه با استعمار انگلستان در عراق و ايران پرداخته بود و حتي مديريت اين مبارزات را بر عهده داشت، از طريق ملي‌گرايان متهم به حمايت از انگلستان شد. رژيم قبلي هم ايشان را در ارتباط با آلمان هيتلري معرفي مي‌کرد و بعد از کودتاي 28 مرداد نيز ملي‌گرايان گفتند که آيت‌الله کاشاني از آمريکا پول مي‌گيرد. وي اضافه کرد: امام خميني(ره) نيز آماج چنين اتهامات سياسي گسترده قرار گرفت. براي نمونه در مقطعي شايعه گسترده‌اي انداختند که امام از جمال عبدالناصر مصري پول گرفته است.   اين تاريخ‌پژوه ادامه داد: مرحوم ابوالحسني در کتاب کالبدشکافي چند شايعه درباره شيخ شهيد به رد اتهامات شيخ فضل‌الله نوري پرداخته و کذب بودن آنها را افشا کرده است.

اسفند 1392 دومین سالگرد مرحوم منذر موسی نجفی:  هرگاه بیش از اندازه به غرب خوش‌بین بوده‌ایم، در شطرنج سیاست مات شدیم به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دومین سالگرد درگذشت تاریخ‌پژوه فقید مرحوم علی ابوالحسنی(منذر) با عنوان «بیدارگر بصیر» با حضور حجج اسلام خسروشاهی و خسروپناه، محمد رجبی، موسی نجفی، موسی حقانی، محمدحسین دانایی، محمدرضا سنگری، خانواده مرحوم منذر و جمع کثیری از علاقه‌مندان آن مورخ و پژوهشگر فقید، به همت مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، امروز 5 اسفندماه در تالار اجتماعات حوزه هنری برگزار شد. موسی نجفی، رئیس پژوهشکده فرهنگ، انقلاب و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دیگر سخنران این مراسم بود که طی سخنانی با اشاره به عبارتی از شهید مطهری گفت: هر چه در تاریخ عمیق‌تر بشویم سیاست روز را بهتر می‌شناسیم و بالعکس هر چه در مسائل روز عمیق‌تر بشویم تاریخ را بهتر می‌شناسیم. مرحوم منذر خطی را دنبال می‌کردند که از سویی از تاریخ شفاهی بوده و از سویی هم خطی از مرحوم آیت‌الله شیخ حسین لنکرانی گرفته بود. وی افزود: مرحوم لنکرانی نفرت عجیبی نسبت به انگلستان داشت و در آثار مرحوم منذر هم این خط همچنان محفوظ مانده است. خطی به ظاهر ناهمگون که در آن برای نمونه ایشان از شیخ فضل‌الله نوری، مصدق، محمدمسعود و گاندی تجلیل می‌کند و در واقع رشته‌ای که اینان را به هم پیوند می‌دهد، جنبه ضدانگلیسی بودن همه آنهاست. عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اضافه کرد: مطالعه آثار مرحوم منذر به انسان بصیرت تاریخی می‌دهد که مقدمه بصیرت سیاسی است و اگر این جریان‌شناسی نباشد، تاریخ صرفا قبرستان اسناد است و ندانستن این جریان‌شناسی ما را از محاوره عمیق با تاریخ محروم می‌کند. مرحوم منذر اثری با عنوان «جهاد دفاعی و جنگ صلیبی ایران و روس تزاری» درباره جنگ ایران و روس دارد که جزء آثار اولیه ایشان است و ما با مطالعه آن و آشنایی با موضوعاتی چون قراردادهای ننگین گلستان، ترکمانچای و... مواضع علما و خیانات برخی شخصیت‌ها و موضوعات متعدد تاریخی دیگر، می‌توانیم وضعیت امروز خودمان مثلا در مذاکرات ژنو را بدون افراط و تفریط تحلیل کنیم. نجفی تصریح کرد: یکی از نمونه‌های بارز در تطبیق وضعیت دیروز و امروز ما بحث راستی‌آزمایی است. روس و انگلیس و فرانسه و آمریکا این همه خیانت در حق ما کردند و باز امروز در مذاکرات ما را دروغگو و بی‌اعتماد خطاب می‌کنند؛ ما فقط کافی است دروغ‌های اینان را لیست کنیم و جلوشان بگذاریم تا روشن شود که راستی‌آزمایی از کدام سو باید صورت بگیرد. وی خاطرنشان کرد: بحث دیگر عدم تعهد به پیمان است و تجربه تاریخی ثابت کرده که اگر اینها به ما نزدیک می‌شوند، ما را دوست ندارند و تنها به دنبال منافع خود هستند. همانگونه که در گذشته ما را وسیله‌ای برای حفظ منافع استعماری خود قرار داده بودند و می‌خواستند از طریق ایران منافع خود در هند و کمپانی هند شرقی را محافظت کنند، امروز هم به دنبال منافع خود هستند. عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: همچنین تجربه تاریخی نشان داده که هرگاه در صحنه شطرنج سیاست مات شده‌ایم، علت آن خوشبینی بیش از اندازه به غربی‌ها بوده است. نکته دیگر تهاجم فرهنگی بعد از تهاجم نظامی است. فتنه بابیت را تنها یک دهه بعد از تحمیل عهدنامه ترکمان‌چای در ایران ایجاد کردند و در زمانه ما نیز بعد از جنگ تحمیلی، انواع تهاجمات فرهنگی را تاکنون به این کشور اعمال کرده‌اند. وی ایجاد منافع درازمدت، نامتوازن بودن در سود و زیان قراردادها و تحقیر ملی بعد از قراردادها را از دیگرموارد مشابه سیاست‌های دیروز و امروز غربی‌ها نسبت به ایران برشمرد و گفت: در گذشته نیز بعد از عقد قراردادها ملت ما را تحقیر می‌کردند، تا آنجا که ملت این تحقیرها را برنمی‌تافت و بر آنان می‌شورید. به خاطر همین مسائل بود که گریبایدوف سفیر روس را کشتند. امروز هم بعد از قرارداد ژنو بحث گزینه‌های روی میز خود را مطرح کردند. نجفی اضافه کرد: نکته‌ای که درس دیروز و امروز تاریخ برای ماست و البته بیشتر آنان باید آن را مطالعه کنند، غیرقابل پیش‌بینی بودن قیام مردم و بسیج ملی و نیز نقش و جایگاه محوری علما و مرجعیت در ایران است. آثار مرحوم منذر آسیب‌شناسی خوبی را نسبت به استعمار انگلیس نشان می‌دهد و بیانگر این امر است که اگر شفاف‌سازی سیاسی نکنیم مطمئنا مردان بصیری مانند مرحوم منذر با شفاف‌سازی تاریخی خیلی از مسائل را روشن خواهند کرد