بهاره فزوني
Fozooni@www.iichs.org
آزادي به بريدن زنجيرها از دست و پا خلاصه نمي‌شود، آزادي به احترام گذاشتن
آزادي ديگران نيز نياز دارد.
نلسون ماندلا
نام اصلي کسي که بسياري از مردم آفريقاي جنوبي به نشانهٔ احترام او را مخولو (پدربزرگ) صدا مي‌زنند، روليهلاهلا بود. نلسون روليهلا ماندلا متولد 26 تير 1297 برابر با 18 ژوئيه 1918 مي‌باشد. پدرش رئيس قبيله بود. در هفت سالگي، به مدرسه رفت، وي در مدرسه توسط يک معلم متديست، با تبعيت از نام درياسالار انگليسي، «نلسون» نام نهاده شد. پدر روليهلاهلا وقتي وي نه ساله بود در نتيجه بيماري سل درگذشت، و نايب‌السلطنه سرپرستي وي را برعهده گرفت. ماندلا در يک مدرسه تبليغي در همسايگي محل زندگي نايب‌السلطنه مشغول به تحصيل شد. بر اساس رسوم تمبو، او در شانزده سالگي، به مدرسه شبانه‌روزي براي تحصيل فرهنگ غرب رفت. او به جاي سه سال، در دو سال موفق به اخذ مدرک مقدماتي خود گرديد. 1
در دهه 1950به تمامي نقاط آفريقاي جنوبي سفر کرد و اهداف خود را در مورد تشکيل جامعه‌اي آزاد، غيرنژادي و دموکراتيک تبليغ نمود. در 1953 در مخالفت با آپارتايد به عضويت "کنگره ملي آفريقا" درآمد. 2
نلسون ماندلا ابتدا، طرفدار مبارزه عمومي غير خشونت‌آميز بود، در ۵دسامبر ۱۹۵۶به همراه ۱۵۰تن ديگر دستگير و زنداني شد که تا ۱۹۶۱ادامه يافت. از سال ۱۹۵۲تا ۱۹۵۹با روي کار آمدن طبقه جديدي از فعالان سياه‌پوست "آفريکانيست"، فعاليت کنگره ملي آفريقا با اختلالات زيادي همراه شد. رهبران کنگره ملي آفريقا موقعيت خود را از طريق اتحاد با احزاب سياسي کوچک سفيدپوست، رنگين پوست و سرخ‌پوست براي جلب موقعيتي بهتر از آفريکانيست‌ها بهبود بخشيدند.
ماندلا در سال 1961 در کنفرانس فراگير آفريقا تشکيل "اومخونتووه سيزوه" به معناي "نيزه ملت" که براساس نهضت چريکي يهوديان تشکيل شده بود و رهبري آن را ماندلا و فعالان يهودي حزب کمونيست آفريقاي جنوبي برعهده داشتند، اعلام کرد. پس از آن ماندلا پنهاني کشور را ترک و با رهبران آفريقا در الجزاير و ديگر نقاط ديدار کرد. ماندلا پس از پي بردن به اينکه کنگره ملي آفريقا وابسته به سفيدپوستان کمونيست است، به آفريقا بازگشت و مصمم به تقويت بخش ملي‌گراي آفريقا شد. 3
ماندلا در ژوئن 1964 به اتهام خرابکاري براي براندازي حکومت به حبس ابد محکوم شد. از همين سال بود که در مقام سازمان‌دهنده کنگره ملي آفريقا به زندان افتاد. و به نماد وحدت براي جنبش جهاني مبارزه با جدايي نژادي بدل شد. در سالهاي 1985 تا 1986 و اوج گيري مقاومت گسترده سياهان در برابر آپارتايد بار ديگر مسأله آزادي نلسون ماندلا از زندان مسأله روز افريقاي جنوبي گشت. 4
در 1990 آپارتايد و تحريمهاي اقتصادي که بر آفريقاي جنوبي توسط کشورهاي غربي تحميل شده بود، اين کشور را از لحاظ اقتصادي ضعيف کرد. سير اوضاع بين‌المللي (از جمله سقوط رژيمهاي کمونيستي)، دولت سفيدپوستان را قانع کرد که مي‌توان به سازش دست يافت. همه اين عوامل دکلرک را که در 1989 جانشين بوتا شده بود، واداشت که در 2 فوريه 1990 ممنوعيت "کنگره"، " حزب کمونيست"، و " کنگره ملي آفريقا" را لغو کند، و از آنان دعوت به عمل آورد تا براي نظم جديد مذاکره کنند. 5
به دستور دکلرک ــ رئيس‌جمهور وقت افريقاي جنوبي ــ ماندلا را آزاد کردند؛ وي پس از آزادي با حکومت آفريقاي جنوبي درباره آينده چندنژادي اين کشور مذاکره کرد. پس از آنکه کنگره ملي افريقا 62/65 درصد آرا را در انتخابات به‌دست آورد، در دسامبر 1991 مذاکرات خود را درباره قانون اساسي کشور با حکومت وقت آغاز کرد و در فوريه 1993 ماندلا و دکلرک بر سر تشکيل حکومت وحدت ملي به توافق رسيدند. 6
در سال 1993 نلسون ماندلا به همراه دي کلرک از آفريقاي جنوبي برنده جايزه صلح نوبل به دليل تلاشهاي خستگي‌ناپذيرشان براي رسيدن به يک دموکراسي غيرنژادي شدند. 7 ماندلا در مه 1994 در مقام اولين رئيس‌جمهور پس از دوره جدايي نژادي سوگند ياد کرد .
ماندلا در دسامبر 1997 از رياست کنگره ملي افريقا کنار رفت و جاي خود را به تابو امبکي معاون پيشين خود داد. در ژانويه 2000 به مقام ميانجي سازمان ملل‌متحد در جنگ داخلي هفت‌ساله بوروندي تعيين شد. 8
در تاريخ 31 خرداد 1371 و 25 مهر 1378 نلسون ماندلا با رهبر انقلاب اسلامي ديدار و از ايشان به عنوان رهبر خود ياد کرد، که در آن بر تأثير مستقيم پيروزي انقلاب اسلامي ايران در اميد بخشيدن به مردم آفريقاي جنوبي براي پايداري و مبارزه عليه رژيم نژادپرست حاکم بر اين کشور تأکيد کرد:
انقلاب اسلامي ايران تحت رهبري امام خميني اميدهاي فراواني را براي قيام مردم آفريقاي جنوبي در مبارزه عليه بي‌عدالتي به همراه داشته است و بدون ترديد تاريخ هرگز نقش ايران اسلامي را فراموش نخواهد کرد. ملاقات با رهبر انقلاب بزرگي که جهان را تحت تأثير قرار داده است، براي من اميدبخش و موجب افتخار بزرگي است ، ومردم آفريقاي جنوبي اکنون براي شنيدن گزارش ديدارهاي من با رهبر بزرگ انقلاب و مقامات عاليرتبه‌ي جمهوري اسلامي ايران به انتظار نشسته‌اند.
در اين ديدار حضرت آيت الله خامنه‌اي فرمودند:
در شرايطي که اقليت سفيدپوست حاکم بر سرنوشت ملت آفريقاي جنوبي امکانات سياسي و اقتصادي خود را همراه با فشارهاي اجتماعي، تلاش عظيم ديپلماسي و خشونت عليه مبارزات بحق مردم آن کشور به کار گرفته است، و براي ايجاد اختلاف و تفرقه بين گروههاي قومي و سياه‌پوستان برنامه‌ريزي و تلاش مي کند، رهبران مبارزات ضدنژادپرستي بايد تمامي ظرفيتهاي خود را براي به زانو درآوردن رژيم آپارتايد مورد استفاده قرار دهند که در اين زمينه حضور مردم در صحنه بهترين و مؤثرترين سلاح خواهد بود. 9
علي اکبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي راز ماندگاري ماندلا را چنين بيان مي‌کند: «آنچه ماندلا را ماندگار کرد مبارزه براي آزادي انسان بود نه مبارزه براي جاه‌طلبي. اين همان چيزي بود که ماندلا را در رديف تاريخ‌سازاني مثل حضرت امام خميني (ره) و مهاتما گاندي گذاشت». 10
ماندلا سه بار ازدواج کرد، اولين همسر وي "اولين نتوکوميس" بود که در سال 1944 با وي ازدواج کرد و در 1957 به دليل عدم تمايل به فعاليت سياسي از هم جدا شدند. "ويني ماديکيزلا" دومين همسر وي که از فعالان حقوق مدني و سخنگوي اصلي کنگره ملي افريقا بود؛ زن و شوهر تا سال 1996 سمبل مبارزه با آپارتايد بودند و در همين سال از هم جدا شدند. در سال 1998 با "گراساماشل" بيوه رهبر ملي‌گراي موزامبيک ازدواج کرد، که گفته مي‌شود تعادل نسبي را در زندگي ماندلا ايجاد کرد. ماندلا 6 فرزند و 17 نوه داشت. 11
ماندلا کتابها و مقالات متعددي منتشر کرده است. خاطرات وي با نام راه دشوار آزادي با ترجمه مهوش غلامي به فارسي ترجمه شده است. آخرين کتاب وي با نام انگليسي Conversation with Myself خودگوئيهاي من که در سال ۲۰۱۱از سوي بنياد ماندلا مشتمل بر ناگفته‌هاي زندگي وي منتشر شده بود، در سال ۱۳۹۰به زبان فارسي با عنوان پندارها و گفتارها با ترجمه علي‌اکبر عبدالرشيدي انتشار يافت. 12
نلسون ماندلا در 14 آذر 1392 برابر با 5 دسامبر 2013 در ژوهانسبورگ افريقاي جنوبي درگذشت.
در پيام تسليت حجت الاسلام والمسلمين حسن روحاني به «جاکوب زوما» رئيس جمهور آفريقاي جنوبي به مناسبت درگذشت نلسون ماندلا آمده است:
او در اين راه پر فراز و نشيب و سراسر رنج، با تحمل آوارگي، دوري از خانه و خانواده و زندانهاي طويل المدت، راه طولاني آزادي را شکوهمندانه معنا بخشيد. او بي‌ترديد شخصيت ممتازي بود که پس از پيروزي و به بار نشستن مبارزات، با پيوند اخلاق و سياست، شيريني بخشش، در عين فراموش نکردن را حتي به زندانبانان و به بندکشندگان خود چشانيد و از خود خاطره کم‌نظيري براي جهان بشريت به جا گذاشت. شگفتي زندگي او در آن بود که مي‌دانست چگونه زندگي کند. 13
اگر قرار باشد خون را با خون شست دچار بدبختي مي‌شويم، ببخشيم اما فراموش نکنيم!
نلسون ماندلا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. http://fa.wikipedia.org
2. فرهنگ تاريخ، ترجمه احمد تدين، شهين احمدي ( تهران: آگاه، 1362)، ج 2، ص 1096.
3. http://fa.wikipedia.org
4. فرهنگ تاريخ، ج 2، ص1096.
5. سيمور مارتين ليسپت، دايرةالمعارف دموکراسي، ترجمه کامران فاني، نورالله مرادي (تهران: وزارت امور خارجه، کتابخانه تخصصي، ۱۳۸۳)، ج 1، ص 61.
6. دانشنامه دانش‌گستر، زير نظر علي رامين، کامران فاني، محمدعلي سادات (تهران: موسسه دانش‌گستر روز، ۱۳۸۹)، ج 15، ص 79.
7. دايرةالمعارف دانش بشر، مترجمان عبدالحسين آذرنگ.....[و ديگران] (تهران: فرهنگ نشر نو، 1380)، ج 2، ص ر-27.
8. دانشنامه دانش‌گستر، ج 15، ص 79.
9. خبرگزاري اهل بيت عليهم‌السلام. ابنا www.abna.ir/data.asp?lang=1&Id=48656
10. http://www.tabnak.ir/fa/news
11. http://www.tabnak.ir/fa/mobile/362590
12. http://fa.wikipedia.org
13. http://www.asriran.com/fa/news/
136
نلسون ماندلا 
نسخه قابل چاپ
ارسال برای دوستان
- 