مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران IICHS

سکينه کريمي

علي اشرف احمدي بهبهاني پسر آقا بزرگ در تاريخ 1288 در بهبهان متولد شد. وي پس از گذراندن تحصيلات مقدماتي و متوسطه به شغل آموزگاري پرداخت و در حين اشتغال در وزارت فرهنگ به دانشکده حقوق دانشگاه تهران رفت و پس از اخذ ليسانس در رشته حقوق قضايي به وزارت دادگستري (1320) منتقل شد. مدت پانزده سالي که در وزارت دادگستري شاغل بود به مقاماتي مانند دادياري، بازپرسي و رياست دادگاه بهبهان نائل گرديد.

اشرف احمدي مدتي رياست دادگستري آبادان و رياست استيناف خوزستان را برعهده داشت. سپس به رياست دادگستري اصفهان رسيد و چند روزي نيز در غياب استاندار کفالت استانداري را عهده دار شد.

مشارکت وي در بخشي از وقايع کودتاي 28 مرداد زمينه رشد و ترقي را در دستگاه دولتي فراهم آورد و مشاغلي را چون معاون اداري نخست‌وزير، بازرسي نخست‌وزيري، مشاور قضايي نخست‌وزير، رئيس شوراي عالي معاونين وزارتخانه‌ها و دبير شوراي سلطنت پيشه خود ساخت.

"او از مؤسسان حزب سوسياليست ايران در سال 1328 به شمار مي آمد که به همراه رضا حکمت، دکتر جلال عبده و چند نفر ديگر هدف خود را پاک ساختن ايران از مفاسد و ايجاد جامعه مترقي و حرفه در کنار مشروطه با پيروي از روش سوسياليسم ذکر نمودند". ¹

وي در سال 1330 به رياست دادگاه عالي جنائي منصوب گرديد و در همين سال بود که پرونده قتل سپهبد رزم‌‌آرا به اين دادگاه سپرده شد اما در نهايت منجر به صدور حکم نشد. مدتي نيز داديار ديوان عالي کشور بود.

احمدي در سال 1334 به عضويت «گروه ترقي‌خواهان» که توسط احمد آرامش تاسيس شد، درآمد. ²

در سال 1336 در کابينه دکتر اقبال به معاونت اداري نخست‌وزير منصوب شد و تا مدتي که اقبال بر سر کار بود اين سمت را داشت. در کابينه شريف امامي علاوه بر سمت معاونت نخست‌وزير، وزير مشاور بود. پس از برکناري شريف امامي، مدتي در تهران بدون شغل بود تا اينکه در انتخابات دوره چهارم سنا (1342) از خوزستان به سناتوري رسيد و عضو هيئت رئيسه سنا شد. در دوره‌هاي پنجم و ششم نيز اين سمت را داشت. در انتخابات دوره هفتم سنا که از خوزستان کانديدا شده بود، از رقيب خود شکست خورد ولي بعد از مدتي به سمت سناتور انتصابي برگزيده شد. ³

اشرف احمدي فراماسونر و عضو لژهاي اصفهان، ستاره سحر (1340) و نيز يکي از اعضاي هيئت هفت نفره جمعيت ايراني طرفدار حکومت جهاني بود که شش عضو ديگر آن عبارت بودند از مهندس شريف امامي، دکتر احمد متين دفتري، دکتر جلال عبده، دکتر سجادي و دکتر علي مسعودي. ⁴مشاغل ديگر وي عبارتند از:

رئيس القضات دادگاه تهران، رئيس دادگستري خوزستان، فرماندار اصفهان (1336)، قائم‌مقام بنياد پهلوي، سناتور انتخابي از اصفهان در دوره چهارم مجلس سنا از حزب ايران نوين (1342)، مشاور قضايي بازرسي شاهنشاهي (1350). ⁵

احمدي کتابهاي پنجاه سال در حضور شاهنشاه، قانون دادگستري در شاهنشاهي ايران باستان و قانون و دادگستري در دوران آريامهر را به رشته تحرير درآورد و شاه براي قدرداني از زحماتش نشانهاي همايون، تاج، رستاخيز و درجه اول علمي را به او اعطا کرد. ⁶

علي اشرف احمدي بهبهاني سرانجام در سال 1355 بر اثر سکته قلبي در سن 67 سالگي درگذشت.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. جلال عبده، چهل سال در صحنه قضايي، سياسي و ديپلماسي ايران و جهان: خاطرات دکتر جلال عبده، ويرايش و تنظيم مجيد تفرشي، ج2، (تهران: موسسه خدمات فرهنگي رسا، ‎۱۳۶۸)، ص 1078.

2. احمد آرامش، خاطرات سياسي احمد آرامش، غلامحسين ميرزا صالح، (اصفهان: نشر جي، ‎۱۳۶۹)، ص 12.

3. باقر عاقلي، شرح حال رجال سياسي و نظامي معاصر ايران، ج1، (تهران: نشر گفتار؛ نشر علم، 1380)، ص 127-128.

4. حسين فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوي، ج 2، (تهران: اطلاعات، 1370)، ص 405.

5. Iran who's who 1976, (Tehran: Echo of Iran, 1976), p31.

6. قيام ‎۱۵ خرداد به روايت اسناد ساواک، تدوين مرکز بررسي اسناد تاريخي وزارت اطلاعات، (تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسي اسناد تاريخي، ‎۱۳۷۸)، ص 281.