قباهاي بلند بانوان (طرح از کلارا آبکار از پوشاک زنان، ص 160)

 ديگري قباي سه ربعي، آستين کوتاه، جلو بسته و با شکافي در جلو دامن با يقه افقي که اغلب پوست‌دوزي مي‌شده است. اين قباها گاهي جلو باز نيز بوده که با دکمه بسته مي‌شده است و يقه آن سه گوش تا به وسط سينه مي‌رسيده است. ¹²

قباهاي سه ربعي بانوان (طرح از کلارا آبکار از پوشاک زنان، ص159)

جنس اين پوشش بيشتر از پارچه اطلس بوده است. ¹³

«قلندران حقيقت به نيم جو نخرند       قباي اطلس آنکس که از هنر عاريست»

پيراهن: پيراهن زير با يقه گرد ساده که نزديکترين تن‌پوش به بدن بوده است. و پارچه اين پيراهن از پارچه گلدار و يا ساده تيره و يا رنگي بوده است. ¹⁴

طرح دو نوع پيراهن بانوان (طرح از کلارا آبکار از پوشاک زنان، ص 161)

قسمتي از نقاشي مربوط به قرن 8 و 9 هجري. به پيراهن کمر چين‌دار دقت کنيد. (از پوشاک زنان، ص 162)

«پيراهني که آيد از او بوي يوسفم        ترسم برادارن غيورش قبا کنند»

مرقع : يا مرقعه، نوعي دلق يا خرقه بوده با وصله‌هاي ناجور که اهل فقر به تن مي‌کردند. اين لباس پروصله را نيز زنان مي‌پوشيدند. ¹⁷

«در آستين مرقع پياله پنهان کن      که همچو چشم صراحي زمانه خونريز است»

من اين دلق مرقع را بخواهم سوختن روزي

که پير مي فروشانش به جامي برنمي‌گيرد

برقع : پارچه‌اي است که چهره را از نقطه مبدأ بيني مي‌پوشاند و از اطراف و روي پيشاني به سربند متصل مي‌شود. از يک قطعه پارچه به شکل چهره انسان درست مي‌شده و تا روي زانوها آويزان مي‌شده است. ¹⁸ اين پوشش براي هنگامي که زنان از خانه خارج مي‌شدند، مورد استفاده قرار مي‌گرفت و ابن بطوطه استفاده از آن را براي زنان در شيراز متذکر مي‌شود. ¹⁹

تو گر خواهي که جاويدان جهان يکسر بيارايي

صبا را گو که بردارد زماني برقع از رويت

مقنعه : در اين دوران مقنعه از پوششهاي اصلي به شمار مي‌آمد. مقنعه‌ها به شکلهاي گوناگون مورد استفاده قرار مي‌گرفت. به مقنعه زن در تصوير شماره 4 دقت کنيد. زن درباري روي مقنعه تاجي بر سَر دارد ²⁰ و زنان روستايي نواري به دور آن مي‌بستند. ²¹

روسري يا لچک: در آن دوران، انواع روسري کوچک و بزرگ با نوار يا تاجي همراه بود. ²² ملکه روسريي بر سر دارد که تا پايين گردن را مي‌پوشاند. نوار دور سرش يادگار و نشانه‌اي از پوششهاي سر در عهد باستان است و آنچه روي سر به صورت مثلث رها شده است، تازگي دارد. ²³

مقنعه و تاج (طرح از تاريخچه پوشش سر در ايران، ص 94)

البته در طرحهاي ديگر قبل از آن، سنبوسه‌اي (مثلث) روي سر زن قرار مي‌گرفته که مي‌تواند پشت سر هم قرار بگيرد. ²⁴

پوشش سر ملکه تيموري 894 هـ . سنبوسه (مثلث ) سال 800 هـ . (طرح از تاريخچه پوشش سر در ایران، ص 95)

چادر : در اواخر دوره ايلخانان چادر يکي از پوششهاي مهم محسوب مي‌شد. ²⁵ ولي در اواسط قرن 9، زنان در بیرون خانه چادر سفید بر سر داشتند، اما در خانه بدون هیچگونه سرپوشی حرکت می‌کردند. و گاهي موها را روي سر جمع مي‌کردند و گل و سنجاق زينتي به آن مي‌زدند، ولي در اواخر آن قرن پوشش سر زنان به صورت کلاه ساده‌اي درآمد. ²⁶ 

نقاشي بانوان در چارقد و نوار توري (از پوشاک زنان، ص 163)

 به طور کلي، سرپوش بانوان، از عرقچين، چارقد، لچک، نوار، يک نوع روسري توري يا پارچه‌اي به شکل مخصوص تشکيل مي‌شده است. عرقچين در زير لچک و مستقيماً روي موي سر استفاده مي‌شد و معمولاً به دو طرف عرقچين، دو سر يک رشته دانه‌هاي قيمتي که از زير چانه مي‌گذشت، وصل مي‌کردند. گاه بانوان گيسوان بلند خود را به وسيله توري محافظت مي‌کردند. ²⁷

کفش : بانوان اين دوره، دو نوع کفش داشتند. نوعي ساق بلند که از گذشته رواج داشته است در تصوير شماره 8 اين طرح مشخص است. نوع ديگر، کفش راحتي و سبک و پنجه کوتاه است، که گاه زائده‌اي در پشت سينه پا دارد و دور دهانه کفش را کنگره‌دار مي‌ساختند. ²⁸ ابن بطوطه در سفرنامه‌اش به پوشيدن کفش توسط زنان شيرازي اشاره کرده است. ²⁹

طرح کفش ساده زنان (طرح از کلارا آبکار از پوشاک زنان، ص 164)

زيورآلات : زيورآلات يک زن در اين دوره شامل : گردنبند، گوشواره، موبند، تاج و همچنين رشته‌اي از مرواريد که از زير تاج از 2 طرف گوش تا زير گلو ادامه يافته است. ³⁰