صفا کاظميني

کودتاي 28 مرداد 1332 رويدادي است که با طرح و توافق مشترک امريکا و انگليس به وقوع پيوست و موجب بازگشت شاه و حاکميت دوباره استبداد به مدت ربع قرن ديگر شد. در آن رخداد امريکاييها نقش عمده‌‏اي را ايفا کردند و انگليسيها نيز ضمن موافقت، نيروهاي حرف‏شنوي خود را در اختيار گردانندگان و مجريان امر قرار دادند؛ مهره‌‏هايي چون “برادران رشيديان“ و دار و دسته ‏شان نقش حساس و ويژه‏اي را در اين جريان ايفا کردند.

سرتيپ صفاري بعدها بابت خوش‌خدمتي‏هاي خود به عناويني چون رياست شهرباني، وکالت مجلس شوراي ملي، نمايندگي مجلس سنا، استانداري و... نايل مي‏آيد. وي سه مرتبه به عنوان شهردار تهران برگزيده مي‏شود که در تاريخ شهرداري پايتخت کشورمان امر بي‏سابقه‏اي است. صفاري در دورة زمامداري سپهبد فضل‏الله زاهدي. در مورخة 5 آذر 1332 به عنوان شهردار تهران منصوب شد و دقيقاً دو هفته بعد به گونه‏اي که در سند نوشتاري زير ملاحظه خواهيد فرمود بنابه دستور سپهبد تاجبخش، نخست‏وزير کودتا مفتخر است تا جناب ريچارد نيکسون معاون وقت رئيس‏جمهور امريکا بر وي منت نهد و اين پيشکش ناقابل را پذيرا باشد. متن اين سند شماره 14264 در مرکز اسناد مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران نگهداري مي‏شود.

سندي که در زير از نگاه نکته‌‏سنج علاقه‏مندان بررسي تاريخ سياسي معاصر ايران مي‏گذرد به تاريخ تقريبي چهار ماه پس از کودتا بازمي‏گردد. در اين سند سرتيپ محمدعلي صفاري، شهردار وقت تهران در يک حاتم‏بخشي استثنايي و نمايش کم‏نظير، 47/1360 مترمربع زميني در يکي از بهترين مناطق آن روز جهان را به منظور گسترش فضاي “سفارت کبري کشورهاي متحد امريکا“ هبه مي‏کند.

 19 آذر ماه 1332

عاليجناب

جناب آقاي ريچارد نيکسون، نايب رئيس محترم رياست جمهوري امريکا

احتراماً به استحضار مي‏رساند که شهرداري تهران اراضي مشرف بر ضلع جنوبي سفارت کبري کشورهاي متحد امريکا را که حدفاصل بين ديوار فعلي سفارت کبري و خيابان تخت‏جمشيد و خيابان پرزيدنت روزولت است و جمعاً 47/1360 متر مربع مي‏باشد و سفارت کبري امريکا ملکيت اراضي مزبور را جهت تکميل محوطه خود لازم مي‏دانستند از صاحبان آنها خريداري و مايل است به دولت کشورهاي متحد امريکا هديه نمايد. دوستدار به نام شهر تهران افتخار دارد که به وسيله آن جناب از دولت کشورهاي متحد امريکا تقاضا نمايد که هديه مزيور را قبول فرمايند.

موقع را مغتنم شمرده احترامات فائقه را تجديد مي‏نمايد.

سرتيپ صفاري

[امضاء]

شرح عکس:

سپاس شاهانه از سپهبد تاجبخش

شايد اين يگانه تصوير برگرفته از محمدرضا پهلوي باشد که در آن وي با دو دست مشغول مصافحه است. بي‏شک اهميت آنچه فضل‏الله زاهدي در جريان کودتاي 28 مرداد 32 انجام داده است. پهلوي دوم را ناگزير به چنين سپاسگزاري کرده است.