زنان در جامعه

نجات محمدحسن خان قاجار

فاطمه معزي

حضور زنان در جامعه تاريخي ايران واقعيتي غير قابل انکار است در دوره‌هاي معاصر چون دوره قاجار و پهلوي منابع بي شمارند و مطالبي از اين دست بسيار. در دوره‌هاي قبل از قاجار با اين کثرت منابع روبه رو نيستيم اما هنوز هم ردپايي از حضور زنان در منابع به دست مي‌آيد. واقعه‌اي که در اين شماره به آن مي‌پردازيم مربوط به سال 1157 قمري و دوره نادر شاه افشاراست.

نجات محمدحسن خان قاجار

محمدحسن خان قاجار فرزند فتحعلي خان و پدر آقا محمدخان قاجار از مخالفان جدي نادر شاه افشار محسوب مي‌شد،‌ او در گريز از شاه به ميان ترکمانان رفت و در قبيله داز (بر وزن ساز) پناه گرفت. نادر شاه پس از آگاهي از اين موضوع ترکمانان را هشدار داد که براي در امان ماندن از خشم وي محمدحسن خان را « دست بسته به درگاه فرستند» سران ايل به ميان قبيله داز رفته و با بکنج رئيس اين قبيله به گفت وگو نشستند. بکنج با توجه به نامه تند نادرشاه حاضر به تسليم ميهمان خود شد اما تصميم وي صورت عمل نگرفت: «زن او که مکانتي بسزا داشت، محمدحسن خان را در سراي خويش پنهان کرده به ميان انجمن آمد و گفت اي بزرگان قبايل ترکمان سخن بر اين نهاديد که پسر فتحعلي خان را دست بسته به قتلگاه فرستيد. اين بگفت و معجر برگرفت و در ميان انجمن افکند و گفت هم اکنون در سايه اين معجر بنشينيد و پاسخ نادر شاه را با زنان بگذاريد». ¹ سخنان او باعث شرم مردان قبيله و تغيير تصميم آنان شد. محمدحسن خان را از ميان خود کوچ دادند و نادرشاه را مطلع کردند که از محمدحسن خان بي خبرند تا قبيله خود را از آسيبهاي احتمالي مصون دارند.

 ________________________________

1. محمدتقي خان لسان‌الملک سپهر، ناسخ التواريخ، تاريخ قاجاريه، به کوشش: جمشيد کيانفر،‌ تهران، اساطير، 1377، ج 1، ص 16.

نادرشاه افشار	محمدحسن خان قاجار